Çanakkale Savaşı
Gelibolu Muharebesi veya Çanakkale Seferi olarak da bilinen 1915 - 16 Gelibolu Seferi, Müttefik Kuvvetlerin I. Dünya Savaşı sırasında Avrupa'dan Rusya'ya giden deniz yolunu kontrol etmek için yaptığı başarısız bir girişimdi.Sefer, başarısız bir deniz saldırısıyla başladı. İngiliz ve Fransız gemileri tarafından Şubat - Mart 1915'te Çanakkale Boğazı'nda ve 25 Nisan'da Gelibolu Yarımadası'nda İngiliz ve Fransız birliklerinin yanı sıra Avustralya ve Yeni Zelanda Ordu Birlikleri'nin ( ANZAC ) tümenlerinin de dahil olduğu büyük bir kara istilasıyla devam etti. Yeterli istihbarat ve arazi bilgisi eksikliği ve şiddetli bir Türk direnişi, işgalin başarısını engelledi. Ekim ortasına kadar Müttefik kuvvetler ağır kayıplar verdiler ve ilk çıkarma yerlerinden çok az ilerleme kaydettiler. Tahliye Aralık 1915'te başladı.
Gelibolu Seferinin Başlatılması
Birinci Dünya Savaşı'nın Batı Cephesinde 1915'te durmasıyla, Müttefik Kuvvetler, Belçika ve Fransa'daki saldırılara devam etmek yerine, çatışmanın başka bir bölgesinde saldırıya geçmeyi tartışıyorlardı. O yılın başlarında, Rusya'nın Büyük Dükü Nicholas, Kafkasya'daki bir Türk işgaliyle yüzleşmek için İngiltere'den yardım istedi. Osmanlı İmparatorluğu Kasım 1914'e kadar İttifak Devletleri, Almanya ve Avusturya - Macaristan tarafında Birinci Dünya Savaşı'na girmişti. Başarılı olursa, boğazların ele geçirilmesi Müttefiklerin Karadeniz'deki Ruslarla bağlantı kurmalarına ve burada Türkiye'yi savaştan çıkarmak için birlikte çalışmalarına olanak tanıyacaktı.
Biliyor musun? Mayıs 1915'te Britanya'nın Birinci Deniz Lordu Amiral John Fisher, Amiralliğin Birinci Lordu Winston Churchill'in Gelibolu istilasının yanlış yönetilmesi üzerine dramatik bir şekilde istifa etti. Yıkım nedeniyle siyasi başkenti zarar gördü, gelecekteki başbakan daha sonra kendi görevinden istifa etti ve Fransa'daki bir piyade taburuna komuta etme komisyonunu kabul etti.
İngiliz Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'nın ilk lordu Winston Churchill'in ( İngiliz Donanması'nın başı Birinci Deniz Lordu Amiral John Fisher'ın güçlü muhalefeti üzerine ) önderliğinde Çanakkale Boğazı'na yapılan deniz saldırısı, İngiliz ve Fransızların uzun menzilli bombardımanıyla başladı. Türk kuvvetleri dış kalelerini terk etti, ancak yaklaşan Müttefik mayın tarama gemileri ile ağır ateşle karşılaştı ve ilerlemeyi durdurdu. Bölgedeki İngiliz deniz komutanı Amiral Sackville Carden, saldırıyı yenilemek için büyük bir baskı altında sinirsel bir çöküş yaşadı ve yerine Koramiral Sir John de Robeck geçti. 18 Mart'ta 18 Müttefik savaş gemisi boğazlara girdi; Tespit edilmeyen mayınlar da dahil olmak üzere Türk ateşi, gemilerden üçünü batırdı ve diğer üçüne de ağır hasar verdi.
Gelibolu Toprak İstilası Başlıyor
Başarısız deniz saldırısının ardından, Gelibolu Yarımadası'na büyük ölçekli asker çıkarmaları için hazırlıklar başladı. İngiliz Savaş Bakanı Lord Kitchener, General Ian Hamilton'u operasyon için İngiliz kuvvetlerinin komutanı olarak atadı; onun komutası altında, Avustralya, Yeni Zelanda ve Fransız kolonilerinden birlikler, Yunan adası Lemnos'ta İngiliz kuvvetleriyle bir araya geldi. Bu arada Türkler, çıkarmaların yapılmasını beklediği kıyıya Osmanlı askerlerini yerleştirmeye başlayan Alman general Liman von Sanders'in komutasında savunmalarını güçlendirdiler. 25 Nisan 1915'te Müttefikler Gelibolu Yarımadası'nı işgal etmeye başladılar. Ağır kayıplara rağmen iki sahil başı kurmayı başardılar: Yarımadanın güney ucundaki Helles'te ve Ege kıyısındaki Gaba Tepe'de.
İlk çıkarmadan sonra, Türkler hem Filistin hem de Kafkas cephelerinden yarımadada gittikçe daha fazla asker toplasa bile, Müttefikler ilk çıkarma noktalarından çok az ilerleme kaydetmeyi başardılar . Müttefikler, çıkmazı kırmak için 6 Ağustos'ta Suvla Körfezi'ne bir başka büyük bir birlik çıkardı, Anzak Koyu'ndan Sarı Bayır'daki yükseklere doğru kuzeye ilerleyiş ve Cehennem'de bir saptırma eylemi ile birleştirildi. Suvla Körfezi'ndeki sürpriz çıkarma küçük bir muhalefete karşı ilerledi, ancak Müttefiklerin kararsızlığı ve gecikmesi, üç bölgede de ilerlemelerini durdurarak Osmanlı takviye kuvvetlerinin gelip savunmalarını güçlendirmesine izin verdi.
Gelibolu'nun Tahliye Edilmesi Kararı
Gelibolu Harekatı montajında Müttefik kayıpları ile Hamilton ( Churchill'in desteğiyle ) Kitchener'a 95.000 takviye için dilekçe verdi; savaş bakanı bu sayının ancak dörtte birini teklif etti. Ekim ortasında Hamilton, yarımadanın önerilen bir tahliyesinin yüzde 50'ye varan kayıplara mal olacağını savundu; İngiliz yetkililer daha sonra onu geri çağırdı ve yerine Sir Charles Monro'yu yerleştirdi. Kasım ayı başlarında, Kitchener bölgeyi kendisi ziyaret etmişti ve Monro'nun kalan 105.000 Müttefik birliğinin tahliye edilmesi yönündeki tavsiyesini kabul etti.
İngiliz hükümeti 7 Aralık'ta Suvla Körfezi'nden tahliyenin başlaması için izin verdi; Son birlikler 9 Ocak 1916'da Cehennem'i terk etti. Toplamda 480.000 Müttefik kuvveti, Gelibolu Harekatı'na 46.000'i ölü olmak üzere 250.000'den fazla kayıp vererek katıldı. Türk tarafında, kampanya ayrıca 65.000 kişinin ölümüyle tahmini 250.000 can kaybına mal oldu.
