Zatürre ( Pnömoni ) Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

    Pnömoni, bir veya her iki akciğerdeki hava keseciklerini iltihaplandıran bir enfeksiyondur. Hava keseleri sıvı veya irin ( cerahatli malzeme ) ile dolabilir, bu da balgam veya irin ile öksürüğe, ateşe, titremeye ve nefes almada zorluğa neden olabilir. Bakteriler, virüsler ve mantarlar dahil olmak üzere çeşitli organizmalar zatürreye neden olabilir.

    Pnömoni ciddiyette hafiften yaşamı tehdit edici olabilir. Bebekler ve küçük çocuklar, 65 yaşından büyükler ve sağlık sorunları olan veya bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler için en ciddidir.

Belirtileri

    Pnömoninin belirti ve semptomları, enfeksiyona neden olan mikrop türü, yaşınız ve genel sağlığınız gibi faktörlere bağlı olarak hafif ila şiddetli arasında değişir. Hafif belirti ve semptomlar genellikle soğuk algınlığı veya grip hastalığına benzer, ancak daha uzun sürer.

    Pnömoni belirtileri ve semptomları şunları içerebilir:

• Nefes alırken veya öksürürken göğüs ağrısı
• Zihinsel farkındalıkta karışıklık veya değişiklikler ( 65 yaş ve üstü yetişkinlerde )
• Balgam üretebilen öksürük
• Yorgunluk
• Ateş, terleme ve titreme titremesi
• Normalden düşük vücut ısısı ( 65 yaşından büyük yetişkinlerde ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde )
• Bulantı, kusma veya ishal
• Nefes darlığı

    Yenidoğanlar ve bebekler herhangi bir enfeksiyon belirtisi göstermeyebilir. Ya da kusabilir, ateşi ve öksürüğü olabilir, huzursuz veya yorgun ve enerjisiz görünebilir veya nefes almakta ve yemek yemekte zorluk çekebilirler.

Ne zaman doktora görünmeli

    Nefes almada zorluk, göğüs ağrısı, 102 F ( 39 C ) veya daha yüksek kalıcı ateş veya özellikle irin öksürüyorsanız kalıcı öksürük varsa doktorunuza görünün.

    Bu yüksek risk gruplarındaki kişilerin bir doktora görünmesi özellikle önemlidir:

• 65 yaşından büyük yetişkinler
• Belirti ve semptomları olan 2 yaşından küçük çocuklar
• Altta yatan bir sağlık sorunu veya zayıflamış bağışıklık sistemi olan kişiler
• Kemoterapi alan veya bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar alan kişiler

    Bazı yaşlı yetişkinler ve kalp yetmezliği veya kronik akciğer sorunları olan kişiler için pnömoni hızla yaşamı tehdit eden bir durum haline gelebilir.

Nedenleri

    Birçok mikrop zatürreye neden olabilir. En yaygın olanları soluduğumuz havadaki bakteri ve virüslerdir. Vücudunuz genellikle bu mikropların akciğerlerinizi enfekte etmesini önler. Ancak bazen bu mikroplar, sağlığınız genel olarak iyi olsa bile bağışıklık sisteminizi güçlendirebilir.

    Zatürree, buna neden olan mikrop türlerine ve enfeksiyonu nereden aldığınıza göre sınıflandırılır.

Toplum kökenli pnömoni

    Toplum kökenli pnömoni en sık görülen pnömoni türüdür. Hastanelerin veya diğer sağlık tesislerinin dışında ortaya çıkar. Şunlardan kaynaklanabilir:

• Bakteri. ABD'de bakteriyel pnömoninin en yaygın nedeni Streptococcus pneumoniae'dir. Bu tür pnömoni kendi başına veya soğuk algınlığı veya grip geçirdikten sonra ortaya çıkabilir. Lobar pnömoni adı verilen bir durum olan akciğerin bir bölümünü ( lobu ) etkileyebilir.
• Bakteri benzeri organizmalar. Mycoplasma pneumoniae de pnömoniye neden olabilir. Tipik olarak diğer pnömoni türlerinden daha hafif semptomlar üretir. Yürüyen pnömoni, tipik olarak yatak istirahati gerektirecek kadar şiddetli olmayan bu tip pnömoniye verilen gayri resmi bir isimdir.
• Mantar. Bu tip pnömoni en çok kronik sağlık sorunları olan veya bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde ve organizmaların yüksek dozlarını soluyan kişilerde görülür. Buna neden olan mantarlar toprakta veya kuş pisliğinde bulunabilir ve coğrafi konuma bağlı olarak değişir.
• COVID-19 dahil virüsler. Soğuk algınlığı ve gribe neden olan virüslerin bazıları zatürreye neden olabilir. Virüsler, 5 yaşından küçük çocuklarda pnömoninin en yaygın nedenidir. Viral pnömoni genellikle hafiftir. Ancak bazı durumlarda çok ciddi hale gelebilir. Koronavirüs 2019 ( COVID-19 ), şiddetli olabilen zatürreye neden olabilir.

Hastane kökenli pnömoni

    Bazı insanlar başka bir hastalık için hastanede kaldıkları süre boyunca zatürreye yakalanırlar. Hastane kaynaklı pnömoni ciddi olabilir, çünkü buna neden olan bakteriler antibiyotiklere karşı daha dirençli olabilir ve bu hastalığa yakalanan insanlar zaten hastadır. Genellikle yoğun bakım ünitelerinde kullanılan solunum makinelerinde ( ventilatörler ) bulunan kişiler bu tür pnömoni riski altındadır.

Sağlık hizmeti kaynaklı pnömoni

    Sağlık hizmeti kaynaklı pnömoni, uzun süreli bakım tesislerinde yaşayan veya böbrek diyaliz merkezleri de dahil olmak üzere polikliniklerde bakım gören kişilerde ortaya çıkan bakteriyel bir enfeksiyondur. Hastane kaynaklı pnömoni gibi, sağlık hizmeti kaynaklı pnömoniye de antibiyotiklere daha dirençli bakteriler neden olabilir.

Aspirasyon pnömonisi

    Aspirasyon pnömonisi, akciğerlerinize yiyecek, içecek, kusmuk veya tükürük soluduğunuzda ortaya çıkar. Beyin hasarı veya yutma sorunu veya aşırı alkol veya uyuşturucu kullanımı gibi normal öğürme refleksinizi bozan bir şey varsa aspirasyon daha olasıdır.

Risk faktörleri

    Pnömoni herkesi etkileyebilir. Ancak en yüksek risk altındaki iki yaş grubu şunlardır:

• 2 yaşında veya daha küçük çocuklar
• 65 yaş ve üstü kişiler

    Diğer risk faktörleri şunları içerir:

• Hastaneye kaldırılmak. Bir hastanenin yoğun bakım ünitesindeyseniz, özellikle nefes almanıza yardımcı olan bir makinedeyseniz ( ventilatör ) pnömoni riski daha yüksektir.
• Kronik hastalık. Astımınız, kronik obstrüktif akciğer hastalığınız ( KOAH ) veya kalp hastalığınız varsa zatürreye yakalanma olasılığınız daha yüksektir.
• Sigara. Sigara içmek vücudunuzun zatürreye neden olan bakteri ve virüslere karşı doğal savunmasına zarar verir.
• Zayıflamış veya bastırılmış bağışıklık sistemi. HIV / AIDS'i olan, organ nakli olan veya kemoterapi veya uzun süreli steroid alan kişiler risk altındadır.

Komplikasyon

    Tedavide bile, pnömonisi olan bazı kişiler, özellikle yüksek risk grubundakiler, aşağıdakiler de dahil olmak üzere komplikasyonlar yaşayabilir:

• Kan dolaşımındaki bakteriler ( bakteriyemi ). Akciğerlerinizden kan dolaşımına giren bakteriler, enfeksiyonu diğer organlara yayarak potansiyel olarak organ yetmezliğine neden olabilir.
• Nefes almada zorluk. Zatürreniz şiddetliyse veya altta yatan kronik akciğer hastalıklarınız varsa, yeterli oksijeni solumakta zorlanabilirsiniz. Akciğeriniz iyileşirken hastaneye yatırılmanız ve solunum cihazı ( ventilatör ) kullanmanız gerekebilir.
• Akciğerlerin etrafında sıvı birikmesi ( plevral efüzyon ). Pnömoni, akciğerleri ve göğüs boşluğunu ( plevra ) kaplayan doku katmanları arasındaki ince boşlukta sıvı birikmesine neden olabilir. Sıvı enfekte olursa, göğüs tüpünden boşaltılması veya ameliyatla çıkarılması gerekebilir.
• Akciğer apsesi. Akciğerdeki bir boşlukta irin oluşursa apse oluşur. Apse genellikle antibiyotiklerle tedavi edilir. Bazen, irini çıkarmak için apse içine yerleştirilen uzun bir iğne veya tüp ile ameliyat veya drenaj gerekir.

Korunma

    Zatürreyi önlemeye yardımcı olmak için:

• Aşı olun. Bazı zatürre ve grip türlerini önlemek için aşılar mevcuttur. Bu aşıları yaptırmak için doktorunuzla konuşun. Aşı yönergeleri zaman içinde değişmiştir, bu nedenle daha önce bir zatürre aşısı olduğunuzu hatırlasanız bile aşı durumunuzu doktorunuzla gözden geçirdiğinizden emin olun.
• Çocukların aşı olduğundan emin olun. Doktorlar, 2 yaşından küçük çocuklar ve özellikle pnömokok hastalığı riski taşıyan 2 ila 5 yaş arası çocuklar için farklı bir pnömoni aşısı önermektedir. Bir grup çocuk bakım merkezine devam eden çocuklar da aşı yaptırmalıdır. Doktorlar ayrıca 6 aydan büyük çocuklar için grip aşısı önermektedir.
• İyi hijyen uygulayın. Bazen zatürreye yol açan solunum yolu enfeksiyonlarına karşı kendinizi korumak için ellerinizi düzenli olarak yıkayın veya alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanın.
• Sigara içmeyin. Sigara içmek, akciğerlerinizin solunum yolu enfeksiyonlarına karşı doğal savunmasına zarar verir.
• Bağışıklık sisteminizi güçlü tutun. Yeterince uyuyun, düzenli egzersiz yapın ve sağlıklı beslenin.

Tanı

    Doktorunuz tıbbi geçmişinizi sorarak ve pnömoniyi düşündüren anormal kabarcıklanma veya çatırtı seslerini kontrol etmek için akciğerlerinizi bir stetoskopla dinlemek de dahil olmak üzere fizik muayene yaparak başlayacaktır.

    Pnömoniden şüpheleniliyorsa, doktorunuz aşağıdaki testleri önerebilir:

• Kan testleri. Kan testleri, bir enfeksiyonu doğrulamak ve enfeksiyona neden olan organizma türünü belirlemeye çalışmak için kullanılır. Ancak, kesin tanımlama her zaman mümkün değildir.
• Göğüs röntgeni. Bu, doktorunuzun pnömoniyi teşhis etmesine ve enfeksiyonun kapsamını ve yerini belirlemesine yardımcı olur. Bununla birlikte, doktorunuza ne tür bir mikrobun zatürreye neden olduğunu söyleyemez.
• Nabız oksimetresi. Bu, kanınızdaki oksijen seviyesini ölçer. Zatürree, akciğerlerinizin kan dolaşımınıza yeterli oksijeni taşımasını engelleyebilir.
• Balgam testi. Derin bir öksürükten sonra akciğerlerinizden ( balgam ) bir sıvı örneği alınır ve enfeksiyonun nedenini belirlemeye yardımcı olmak için analiz edilir.

    65 yaşından büyükseniz, hastanedeyseniz veya ciddi semptomlarınız veya sağlık sorunlarınız varsa doktorunuz ek testler isteyebilir. Bunlar şunları içerebilir:

• CT taraması. Zatürreniz beklendiği kadar çabuk temizlenmiyorsa, doktorunuz akciğerlerinizin daha ayrıntılı bir görüntüsünü elde etmek için bir göğüs BT taraması önerebilir.
• Plevral sıvı kültürü. Plevral bölgeden kaburgalarınızın arasına bir iğne sokularak sıvı örneği alınır ve enfeksiyon tipini belirlemeye yardımcı olmak için analiz edilir.

Muamele

    Pnömoni tedavisi, enfeksiyonun iyileştirilmesini ve komplikasyonların önlenmesini içerir. Toplum kökenli pnömonisi olan kişiler genellikle evde ilaçla tedavi edilebilir. Çoğu semptom birkaç gün veya hafta içinde hafiflese de, yorgunluk hissi bir ay veya daha uzun süre devam edebilir.

    Spesifik tedaviler pnömoninizin türüne ve ciddiyetine, yaşınıza ve genel sağlığınıza bağlıdır. Seçenekler şunları içerir:

• Antibiyotik. Bu ilaçlar bakteriyel pnömoniyi tedavi etmek için kullanılır. Zatürrenize neden olan bakteri türünü belirlemek ve onu tedavi etmek için en iyi antibiyotiği seçmek zaman alabilir. Belirtileriniz düzelmezse, doktorunuz farklı bir antibiyotik önerebilir.
• Öksürük ilacı. Bu ilaç öksürüğünüzü yatıştırmak için kullanılabilir, böylece dinlenebilirsiniz. Öksürük, akciğerlerinizdeki sıvıyı gevşetmeye ve hareket ettirmeye yardımcı olduğundan, öksürüğünüzü tamamen ortadan kaldırmamak iyi bir fikirdir. Ek olarak, reçetesiz satılan öksürük ilaçlarının pnömoninin neden olduğu öksürüğü azaltıp azaltmadığına çok az sayıda çalışmanın baktığını bilmelisiniz. Bir öksürük kesici denemek istiyorsanız, dinlenmenize yardımcı olan en düşük dozu kullanın.
• Ateş düşürücüler / ağrı kesiciler. Bunları ateş ve rahatsızlık için gerektiği gibi alabilirsiniz. Bunlar arasında aspirin, ibuprofen ( Advil, Motrin IB, diğerleri ) ve asetaminofen ( Tylenol, diğerleri ) gibi ilaçlar bulunur.

Yatış

    Aşağıdaki durumlarda hastaneye yatırılmanız gerekebilir:

• 65 yaşından büyüksünüz
• Zaman, insanlar veya yerler konusunda kafanız karıştı
• Böbrek fonksiyonunuz azaldı
• Sistolik kan basıncınız 90 milimetre cıvanın ( mm Hg ) altındadır veya diyastolik kan basıncınız 60 mm Hg veya altındadır
• Nefesiniz hızlıdır ( dakikada 30 nefes veya daha fazla )
• Solunum desteğine ihtiyacınız var
• Ateşiniz normalin altında
• Kalp atış hızınız 50'nin altında veya 100'ün üzerinde

    Bir solunum makinesine ( ventilatör ) yerleştirilmeniz gerekiyorsa veya semptomlarınız şiddetliyse yoğun bakım ünitesine kabul edilebilirsiniz.

    Aşağıdaki durumlarda çocuklar hastaneye kaldırılabilir:

• 2 aylıktan küçükler
• Uyuşuk veya aşırı uykuludurlar
• Nefes almakta güçlük çekiyorlar
• Düşük kan oksijen seviyelerine sahiptirler
• Susuz görünüyorlar

Yaşam tarzı ve ev ilaçları

    Bu ipuçları daha hızlı iyileşmenize ve komplikasyon riskinizi azaltmanıza yardımcı olabilir:

• Bol bol dinlenin. Ateşiniz normale dönene ve mukus öksürmeyi bırakana kadar okula veya işe geri dönmeyin. Kendinizi daha iyi hissetmeye başladığınızda bile, aşırıya kaçmamaya dikkat edin. Zatürre tekrarlayabileceğinden, tamamen iyileşene kadar rutininize geri dönmemek daha iyidir. Emin değilseniz doktorunuza sorun.
• Susuz kalmayın. Akciğerlerinizdeki mukusu gevşetmeye yardımcı olmak için bol miktarda sıvı, özellikle su için.
• İlacınızı reçete edildiği gibi alın. Doktorunuzun sizin için reçete ettiği ilaçların tamamını alın. İlaç almayı çok erken bırakırsanız, akciğerleriniz çoğalabilen ve zatürreinizin tekrarlamasına neden olabilen bakterileri barındırmaya devam edebilir.

Randevunuz için hazırlanın

    Bir birinci basamak doktoru veya acil bakım doktoru görerek başlayabilir veya bulaşıcı hastalıklar veya akciğer hastalığı ( göğüs hastalıkları uzmanı ) konusunda uzmanlaşmış bir doktora yönlendirilebilirsiniz.

    İşte randevunuza hazırlanmanıza ve ne bekleyeceğinizi bilmenize yardımcı olacak bazı bilgiler.

Ne yapabilirsiniz?

• Ateşiniz de dahil olmak üzere herhangi bir semptomun kaydını tutun.
• Son hastaneye yatışlar ve sahip olduğunuz tıbbi durumlar dahil olmak üzere önemli tıbbi bilgileri yazın.
• Herhangi bir kimyasala veya toksine maruz kalma veya yakın zamanda seyahat etme dahil olmak üzere önemli kişisel bilgileri yazın.
• Aldığınız tüm ilaçların, vitaminlerin ve takviyelerin, özellikle de önceki bir enfeksiyondan kalan bir antibiyotiğin bir listesini yapın, çünkü bu ilaca dirençli bir pnömoniye yol açabilir.
• Mümkünse, soracağınız soruları ve doktorunuzun söylediklerini hatırlamanıza yardımcı olması için bir aile üyesini veya arkadaşınızı getirin.
• Doktora sormak için sorular yazın.

    Doktora sorulacak bazı temel sorular şunlardır:

• Belirtilerime ne sebep olabilir?
• Ne tür testlere ihtiyacım var?
• Hangi tedaviyi önerirsiniz?
• Hastaneye yatmam gerekecek mi?
• Başka sağlık sorunlarım var. Zatürrem onları nasıl etkileyecek?
• Uymam gereken herhangi bir kısıtlama var mı?

    Başka sorular sormaktan çekinmeyin.

Doktordan ne beklenir

    Doktorunuzun sorabileceği soruları yanıtlamaya hazır olun:

• Semptomlar ilk ne zaman başladı?
• Daha önce zatürre geçirdiniz mi? Eğer öyleyse, hangi akciğerde?
• Belirtileriniz sürekli mi yoksa ara sıra mı oldu? Ne kadar şiddetliler?
• Semptomlarınızı iyileştiren veya kötüleştiren bir şey varsa?
• Seyahat ettiniz mi veya kimyasallara veya toksik maddelere maruz kaldınız mı?
• Evde, okulda veya işte hasta insanlara maruz kaldınız mı?
• Sigara kullanıyor musunuz? Ya da hiç sigara içtin mi?
• Bir haftada ne kadar alkol tüketiyorsunuz?
• Grip veya zatürre aşısı oldunuz mu?

Bu arada yapabilecekleriniz

    Durumunuzu daha da kötüleştirmekten kaçınmak için:

• Sigara içmeyin veya dumanın etrafında olmayın
• Bol sıvı tüketin ve bol bol dinlenin