Kuran İyilik Hakkında Ne Diyor?

Haftaya Kuran-ı Kerim'den nezaketle ilgili güzel ayetlerle başlayın.

   Nezaket, tüm insanlar tarafından anlaşılan ve en temel ve en temel düzeyde öğretilmesi gereken evrensel bir ilkedir. Aslında, hayvanlar bile nezaket gösterdiklerini biliyorlardı.

   Nazik olmaktan kendimizi iyi hissediyoruz ve başkalarının bize karşı nazik olması hoşumuza gidiyor. Aynı zamanda, kaba bir davranış gördüğümüzde onu hor görürüz. Bunun nedeni, nezaketin fıtratımızın bir parçası olmasıdır (Tanrı tarafından insanlara ekilen doğal eğilim).

Kur'an-ı Kerim nezaketin bazı ilkelerini ve özelliklerini ortaya koymuştur.

İyilik Allah'ın Bir Niteliğidir

   Allah (cc) Kur'an-ı Kerim'in bazı yerlerinde kendisini 'raouf' (رؤوف) olarak tanımlar. Birkaç İngilizce Kur'an tercümanı bunu 'nazik' anlamına geliyor, ancak – tam açıklama – diğer tercümanlar 'zarif' gibi alternatif kelimeleri tercih ettiler. Şimdilik nezaketle gidelim. İşte böyle bir ayet:

   Ve onlardan sonra gelenler için de bir pay vardır: "Rabbimiz, bizi ve bizden önce iman etmiş olan kardeşlerimizi bağışla ve kalplerimizde iman edenlere [hiç] bir kırgınlık koyma. Rabbimiz, şüphesiz sen çok şefkatli ve merhametlisin." 
59:10

   Bu ayet, kendimize düzenli olarak okumamız gereken bir duadır. Tanrı'dan diğer Müslümanlara yönelik herhangi bir kırgınlığı gidermesini istiyor. Birine kırgınlık duymamanın doğal etkilerinden biri, onlara karşı nazik olmamızdır. Aslında, Tanrı'dan bizi daha nazik bireyler yapmasını istemek bir duadır. Duanın “İyisin” diye bitiyor olması, Tanrı'nın içindeki iyilik sıfatını O'na, bir kısmını Allah'tan almadan, kalbimizi doldurması için çağırdığımız anlamına gelir.

İyilik Sadakadan Daha İyidir

Bazı durumlarda Tanrı, sadaka vermektense nezaket göstermemizi tercih eder:

   Güzel söz ve mağfiret, ardından eziyet gelen sadakadan daha hayırlıdır. Ve Allah, ihtiyaçtan münezzehtir, halimdir.”

2:263

    Bizler için iyilik yapmak, ardından 'zarar vermek' yerine sadaka vermekten daha iyidir. Yaralanma, hayırseverliğimiz hakkında övünmemiz veya hayırsever olduğumuz kişilerin yüzlerine hatırlatmaya ve ovmaya devam etmemiz anlamına gelebilir. Bunun diğer ucunda olmak hiç hoş bir duygu değil, bu yüzden Tanrı esasen bu senaryolarda hiçbir şey vermemenin ve sadece nezaket göstermenin daha iyi olduğunu söylüyor.

   Namaz, oruç, sadaka gibi iyi işler kötü niyetlerle bozulabilir. Nezaket, özü gereği özünde iyi olan bir eylemdir. Nezaketimizin arkasında kötü niyetlerle kibar olamayız, bu bir çelişki ve mantıklı değil!

Yetimlere Karşı İyiliğe Vurgu

   Allah (cc) Nisa Suresi'nde mirasın hükümlerini açıklamaktadır. 7. ayet, ana-baba veya yakın akrabalar öldüğünde mirastan kimin pay alacağından bahseder. Bu miras vaciptir (verilmesi farzdır). Ayet 8 sonra diyor ki:

   Ve [başka] akrabalar, yetimler ve [bölünme] vaktinde yoksullar hazır olduklarında, onlara ondan [maldan] [bir şey] rızık verin ve onlara güzel söz söyleyin.”

   Burada kendisine miras bırakılması vacip olmayan kişilerden söz edilmektedir, ancak terekenin taksimi sırasında oradalarsa, onlara bir şey vermeniz tavsiye edilir. Bu gruplardan biri de yetimlerdir.

   Yetimlere karşı nazik olmaktan bahseden o kadar çok ayet var ki, 'kibar' özel olarak kullanılmasa bile. Örneğin, 93:9 yetime baskı yapılmasını yasaklar. Onlar toplumun en savunmasız üyelerinden biridir ve ekstra özen ve şefkat gösterilmesi gerekir.

İyilikle Davet Vermek

   Davet, yani gayrimüslimleri İslam'a davet etmek büyük bir özen, dikkat ve nezaketle yapılmalıdır. Allah Rasûlü (s.a.v.)'e önce yakın akrabalarına davette bulunmasını ve daveti kabul edenlere ihsanda bulunmasını emretmiştir. Şuara Suresi, 215. ayet şöyle diyor:

Ve mü'minlerden sana uyanlara kanadını indir."

   Bu belki de topluluğumuzun geri dönüşüne karşı nezaket gösterme konusunda bir derstir. Çoğu zaman, yeni Müslümanları kollarımızı açarak karşılıyoruz, ancak 'yenilik' etkisini yitirdikten sonra onları unutmaya meyilliyiz. Bazılarımız, aileleri gayrimüslim olduğu için yeni Müslümanlarla takılmayacağız ya da örneğin 'yerli' bir Müslümanla evlilik yoluyla topluma entegre olmalarına yardımcı olmayacak.

   Yeni müminler Peygamber'e katıldığında, onlara yumuşak davranması emredildi ve İslam'dan çıktıkları ölçüde onlara yük olmadı. Tanrı ayrıca, şimdiye kadar çok farklı bir yaşam tarzı yaşayan insanlara aşırı yüklenmemek için alkol, dua, oruç vb. yasalarını yavaş yavaş getirmekte akıllıca davrandı.

Ebeveynlerimize İyilik Etmek

   Anne babamıza karşı nazik olmasalar bile onlara karşı nazik olmak zorundayız. Ayrıca Lokman Suresi'nin 14-15. ayetlerinde bu konuya değinen günah işlememizi söylemedikleri sürece her konuda onlara itaat etmeliyiz:

   Ve insana ana-babasını [bakmasını] emrettik. Annesi onu taşıdı, zayıflık üstüne zayıflık içinde [büyütüyor] ve iki yıl sonra sütten kesilmesi var. Bana ve ana-babana şükret; Benim için [son] varış noktasıdır. Ama eğer bilgin olmayan bir şeyi Bana ortak koşman için sana baskı yaparlarsa, onlara itaat etme. Yine de bu dünyada nezaketle arkadaşlıklarını sürdürün ve Bana (ibadetle) yönelenlerin yolunu izleyin. Sonra "hepiniz" Bana döndürüleceksiniz ve sonra ben size yapmakta olduklarınızı haber vereceğim."

   Burada bazen gözden kaçırılabilecek önemli bir nokta, bize bir günah işlememizi söylerlerse ebeveynlerimizden ayrılamayız. Elbette bu emre itaat etmeyeceğiz ama yine de “bu dünyada onlara nezaketle eşlik etmeye devam edeceğiz”. Bu, onlarla elimizden geldiğince iyi bir ilişki sürdürdüğümüz anlamına gelir.