Caminito, Bir tangonun ve bir sokağın doğuşu

   Tango, çeşitli dünya başkentlerinde tangonun yenilenen popülaritesinin kanıtlayabileceği gibi, her zaman yeniden doğan bir müzik tarzıdır. Tangonun doğduğu yer olan Arjantin ile olduğu kadar az müzik tarzı bir ülkeyle ilişkilendirilir. Tango, farklı ritimlerin kaynaşmasından kaynaklandı: candombe (Güney Amerikalı Siyahların ritmi), Kübalı denizciler, Buenos Aires milonga ve Madrilenian cuple tarafından on dokuzuncu yüzyılda Arjantin'e getirilen Küba habanera . Tango, 1880'lerden beri Arjantin'e gelen büyük göç dalgalarının ardından yavaş yavaş gelişti.

   Tango'nun en iyi tanımlarından biri uzman Horacio Ferrer'in tanımıdır: “Tango müziktir, danstır, dünyayı görme biçimidir, felsefedir, duygudur, duyarlılıktır, duygudur. Gerçekliğin, nostaljinin, terk edilmenin mitik boyutudur. Aşıkların ayrılığı, yitik aşkın hüznü, dünyanın acıya kayıtsızlığı, mahallelerin şiiri, dostluğun değeri…”

  Bu temalara belirli bir caddeye veya mahalleye ayrılmış tangolar eklenmelidir. Bir sokağa adanan ilk tangolardan biri, Buenos Aires'in La Boca semtinde bulunan bir sokak olan “Caminito” (Küçük Yürüyüş) adı verilen tangodur. 1920'lerin on yılında yaratılmış olmasına rağmen, “Caminito” hala tüm zamanların en popüler tangolarından biridir.

La Boca

   Buenos Aires'teki tüm mahallelerin kendi ruhu vardır, ama belki de başka hiçbir mahallede bu ruh La Boca denen mahalledeki kadar canlı değildir. Buenos Aires'in güney kesiminde yer alan bu bölge, birçoğu eskiden Riachuelo adlı bir nehir limanına yanaşan gemilerin tahta kalaslarıyla yapılmış kiralık evlerin bulunduğu bir bölgedir. Başlangıçta, bu güvencesiz evler, bu mahalleye benzersiz bir özellik kazandıran bir özellik olan bu gemilerden kalan boyalarla boyandı.

   La Boca, orijinal İspanyol fatihlerin Buenos Aires'te geldiği ilk bölgelerden biridir. 1880'lerden beri, Buenos Aires'e gelen İtalyan göçmenler -özellikle Cenova'dan olanlar- orada yaşıyordu. Bu mahallede aynı zamanda gaucho'lar, kreoller ve taşralılar da yaşıyordu. La Boca artık Buenos Aires'in en yoksul mahallelerinden biri. Sadece şimdi evleri yeniden boyanmakta olan Caminito adlı cadde eski cazibesini koruyor.

“Kaminito”

   Tangonun doğuşu “Caminito”, ikisi de tango uzmanı olan bir müzisyen ve bir şairin ve sokağa adını vermiş bir ressam olan bir sanatçıyla olan dostluklarının, bu tangonun yaratılmasına nasıl kıvılcım çıkardığı alışılmadık bir hikaye. Aynı zamanda Caminito adlı caddenin nasıl Arjantin'in en çok ziyaret edilen caddelerinden biri haline geldiğinin, dünya çapındaki tüm tango severlerin mutlaka uğraması gereken bir durak olduğunun da hikayesi.

Besteci

   Caminito'nun müziğinin yaratıcısı, La Boca'nın yerlisi olan Juan de Dios Filiberto'ydu. Sözlerin yazarı, Arjantin'in Şili sınırındaki Mendoza eyaletinde doğan şair Gabino Coria Peñaloza'ydı. Sanatçı, yine La Boca'nın yerlisi olan Benito Quinquela Martín'di. Quinquela Martín, cesur renkleriyle karakterize edilen devasa bir resim koleksiyonunda bu alanı ölümsüzleştirdi.

   Tango "Caminito"nun tarihi hala gizemle dolu. Bazılarına göre isim, La Rioja eyaletinin Olta kasabasındaki küçük bir yoldan geliyor. Diğer tango tutkunları için tangonun adı, müzisyen Filiberto'nun doğup büyüdüğü mahalle olan La Boca'daki cadde ile ilgilidir. Her iki taraf da gerçeğin bir parçası gibi görünüyor.

   Besteci Filiberto müzikal uzmanlığına çok kolay ulaşmadı. Gençliğinde farklı işlerde çalıştı. Müzikal başlangıçlarından bahsederken, “Müzik Konservatuarı'na girdiğimde yirmi beş yaşıma basmıştım ve omuzlarım stevedore, nalbant, metal tesisatçı ve kazancının işlerine alışmıştı. Parmaklarım klavye ve klavye için sert ve beceriksizdi.” Ancak tango tutkunuydu ve ünlü olduğunda şöyle derdi: “Müziğim birçok şeyi bir araya getiriyor ama genel olarak duygularımı yansıtıyor. Sanatta hissetmek değil, o duyguyu nasıl ifade edeceğini bilmek yeterlidir.”

   Buenos Aires'te bir müzik akademisinde keman ve müzik teorisi okudu. Daha sonra Filiberto'ya tanınmış bir müzisyen olan Alberto Williams ile çalışmak için burs verildi ve kontrpuan, piyano ve gitar dersleri aldı. Ama teknik asistan olarak çalıştığı ve sarsıcı bir müzik deneyimi yaşadığı Buenos Aires'in en prestijli klasik müzik tiyatrosu Teatro Colón'daydı. Filiberto, Teatro Colón'da hayatında yeni müzikal ufuklar açan Beethoven'ın Dokuzuncu Senfonisini ilk kez duydu . "Beethoven," derdi, "benim müzikal Tanrımdı."

   Filiberto, arkadaşlarıyla buluşmak için sık sık La Boca'nın dar yollarından birinden geçerdi. Sık sık o bölgede yaşayan genç bir kadın tarafından bir pencereden karşılandılar. Bazıları, Caminito'nun müziğini o küçük yürüyüşe ve o kadına bir saygı duruşu olarak yarattığına inanıyor. Filiberto daha sonra kendi orkestrasını kurdu, beste yapmaya devam etti ve müziği tüm dünyada tanınır hale geldi. Ölümünden on yıl sonra, ona özel bir saygı duruşu olarak, Juan de Dios Filiberto Ulusal Arjantin Müziği Orkestrası kuruldu.

Şair

   Filiberto, müziğine söz katacak birini ararken, ressam Quinquela Martín, Peñaloza'yı onunla tanıştırdı. Coria Peñaloza'yı “çılgın şair” olarak nitelendiren Quinquela Martín, Filiberto'nun müzik bestelerine kelimeler katmak için ideal kişi olduğunu düşünüyordu. Filiberto, Peñaloza ile başka tangolar yaratmak için işbirliği yapmış olsa da, hiçbiri “Caminito”nun popülaritesini aşamadı.

   Buenos Aires'teki bir kahvehanedeki bir toplantıda Filiberto, Coria Peñaloza'ya La Boca'daki bir ara sokakta yaptığı gezintilerden esinlenerek bir tango müziği bestelediğini söyledi. Birkaç bar mırıldandıktan sonra Peñaloza'ya o tangonun sözlerini yazıp yazamayacağını sordu. Coria Peñaloza, La Rioja'daki bir aşk ilişkisinden sonra yazdığı bir şeyi zaten elinde olduğunu ve Filiberto'ya okuduğunu söyledi. Filiberto, müziği coşkuyla bu sözlere uyarladı ve “Caminito” doğdu.

   Coria Peñaloza'nın sözleri, Olta kasabasında şiddetli fırtınalar nedeniyle mahsur kaldığı Arjantin'in La Rioja eyaletini ziyareti sırasında yazıldı. O kasabada, Coria Peñaloza, María adında genç ve güzel bir öğretmenle tanıştı ve onunla tanışıp ona aşık olduktan sonra büyük bir coşkuyla sözleri yarattı. Coria Peñaloza, María ile birlikte dar bir toprak yolda uzun yürüyüşler yapardı.

   María için güçlü bir çekim hissetse de, sellerin azalmasından sonra Coria Peñaloza memleketine geri dönmek zorunda kaldı. Bir yıl sonra La Rioja'ya döndüğünde María artık orada değildi. Genç şairle olan aşkını durdurmak için ailesi tarafından başka bir eyalete gönderilmişti. Coria Peñaloza, María'nın yokluğunda teselli bulamadığı için kaybettiği aşkına duyduğu özlemi yansıtan bir tango besteledi. Tutkulu romantizmleri, daha sonra tango için şarkı sözleri haline gelecek güzel kıtalar doğurdu, şöyle diyor:

O gittiğinden beri (Desde que se fue) 
asla geri dönmedi (nunca más volvió) 
Onun ayak izlerini takip edeceğim (seguiré sus pasos) 
Küçük yürüyüş, hoşçakal. (Caminito, adios).

   “Caminito” ilk kez Buenos Aires'te o yılki karnaval geçit töreninde ödül aldığı yerli şarkılar yarışmasında duyuldu. Kısa bir süre sonra, Buenos Aires'teki Rural Society of Palermo'da yapıldı ve daha sonra Arjantin'den efsanevi bir şarkıcı olan bir tango şarkıcısı olan Carlos Gardel tarafından kaydedildi. O zamandan beri “Caminito” tüm zamanların en ünlü üç tangosundan biri oldu.

Çoğu Arjantinli tangonun sözlerinin başlangıcını ezbere tekrar edebilir.

Caminito o zaman silindi (Caminito que el tiempo ha borrado) 
ve bir gün bizi geçerken gördü (que juntos un día nos viste pasar) 
Son kez geldim (he venido por última vez) 
Sana dertlerimi anlatmaya geldim . (venido a contarte mi mal).

Sanatçı

    Aslen, Caminito caddesinin adı, La Boca'da yaşayan ve canlı renkli resimleri o bölgedeki yaşamın tarihi bir portresi olan bir sanatçı olan Benito Quinquela Martín tarafından verildi. Hayatının hikayesi bir roman gibi okunur.

   1890 yılının Mart ayında, birkaç haftalık bir çocuk, Buenos Aires'teki Casa de Expósitos adlı bir yetimhanede, Hayırsever Rahibeler adlı bir rahibe tarikatının bakımı altında bırakıldı. Pahalı giysilere sarılı olan çocuğun yanında, "Bu çocuk vaftiz edildi ve Benito Juan Martín adı verildi" yazan el yazısıyla yazılmış bir not vardı. Notla birlikte ortadan ikiye kesilmiş çiçek işlemeli bir şal vardı. Çocuğu kim terk ettiyse, belki daha sonra şalın diğer yarısını göstererek onu geri almanın mümkün olabileceğini düşündü.

    Çocuk, La Boca'da mütevazı bir kömür işletmesi sahibi olan fakir bir çift tarafından yasal olarak evlat edinildiği 6 yaşına kadar rahibelerin yanında kaldı. Bu çift tarafından sevgiyle bakıldı ve alçakgönüllü bir kadın olan evlat edindiği annesiyle benzersiz bir bağ kurdu. Babası yakındaki liman bölgesinde bir yük gemisi olarak çalıştı.

   Benito evde yardım etmek zorunda olduğu için ilkokulu bitiremedi. Çocukluğundan bahsederken “Çarpım tablosunu öğrenmeden okulu bırakmak zorunda kaldım” dedi. 15 yaşındayken, evlat edindiği babası, limanda istifçi olarak yaptığı iş için ona yardım etmesini istedi, Benito'nun birkaç yıldır yaptığı bir iş.

   On yedi yaşında ve hala limanda çalışırken, La Boca'daki bir akademide resim dersleri almaya başladı ve burada Filiberto ile tanıştı ve hayatları boyunca sürecek bir dostluk kurdu.

   Benito, evden eve gidip tango oynayan bir grup kabadayı gencin parçasıydı. Bir keresinde, fakir bir apartmanda oynarken, bir kadının ciddi şekilde hasta olduğunu öğrendiler. Hasta kadın onlardan tango çalmalarını istediğinde mekandan ayrılıyorlardı. Oynamayı bitirir bitirmez kadın öldü. Gençlerden bazıları, müziğinin kadının ölümüne neden olduğu için bir suçluluk duygusu hissettiler ama Filiberto, “Eğer ölmesi gerekiyorsa, bu şekilde ölmesi daha iyi. Tango dinlerken ölmek harika olmalı!”

   Benito, evlatlık babasının adını almıştı ve şimdi Benito Quinquela Martín olarak adlandırılıyordu. Beethoven'ın müziğinin arkadaşı Filiberto'yu “aydınlattığı” gibi, Rodin'in sanat üzerine kitabı Quinquela'yı aydınlatmıştı. Daha sonra, “Akademik çalışmalarım ilkel olduğu için sezgiye ve duyguya çok güvenmek zorunda kaldım. Bu iki kelimede en iyi rehberlerimi ve öğretmenlerimi buldum.”

   Quinquela başlangıçta hem stevedore hem de kömür tüccarı olarak çalışmalarını ressamınkiyle birleştirse de, daha sonra hayatının geri kalanında kendini sadece resme adamaya karar verdi. Resimlerinin çoğu liman sahnelerini ve La Boca'daki tersaneleri yansıtıyor. Onlar, renklerin müsrif kullanımıyla çalışan erkeklere bir şarkıdır. Mussolini'nin İtalya'da ressamla tanıştıktan sonra "Lei e il mio pittore!" diye haykırmasına neden olan resim işçilerinin bu özelliğiydi. (Sen benim en sevdiğim ressamsın!). Quinquela ona neden böyle dediğini sorduğunda Mussolini, "Çünkü sen işçinin ressamısın" yanıtını verdi.

   Bir gün, haber vermeden Quinquela, Buenos Aires'teki Ulusal Sanat Akademisi'nin müdürü olan Pio Collivadino tarafından tehlikeli stüdyosunda ziyaret edildi. Quinquela Martín'in hayatını önemli ölçüde değiştirecek bir toplantıydı. Collivadino, Quinquela Martín'in çalışmalarını –başlangıcından bu yana büyük beğeni toplayan- Witcomb Gallery'de ve ardından her ikisi de Buenos Aires'teki aristokrat Jokey Kulübü'nde sergilemesinde etkili oldu. Daha sonra çalışmalarını Rio de Janeiro'da, Madrid'de, Roma'da –burada, Vatikan'ı ziyaretinde Papa XI.

   Ziyaret ettiği ülkelerde kraliyet ailesi tarafından karşılanan ve beğenilen Quinquela Martín, Arjantin'in en tanınmış ressamlarından biri oldu. Resimleri şu anda dünyanın en önemli müzelerinde yer almaktadır. Ayrıca La Boca'da okullar, çocuk kliniği, tiyatro ve müze inşa etmek için arazi bağışlayan bir hayırsever oldu.

Sokak

   Quinquela Martín ünlü olduğunda ve mali açıdan rahat ettiğinde, eskiden mera alanı olan La Boca'daki sokaklardan birinin görünümünü iyileştirmeye karar verdi. Quinquela, orada yaşayan insanlara resim bağışları yoluyla evlerin parlak renklere boyanması geleneğinin korunmasına yardımcı oldu.

   En aydınlık caddelerden biri, hem Quinquela Martín hem de Filiberto'nun yürüdüğü küçük bir yürüyüştü. Adını Caminito koymaya karar verdi ve bu ismi evlerden birine iliştirilmiş bir tahta parçasına yazdı. 1959'da, bu isim Buenos Aires Belediyesi tarafından, arka planda geminin sis düdüklerinin uluması olan havai fişeklerle düzenlenen bir törenle resmen kabul edildi. Quinquela Martín daha sonra, "Bence La Boca'da renk savaşını kazandığımızı iyimserlikle söyleyebiliriz" derdi.

   1971'de La Rioja'da, Coria Peñaloza'ya gecikmiş bir saygı duruşu olarak Caminito adlı bir cadde açıldı. Bugün La Boca'da bulunan diğer Caminito'da ise bağımsız bir tiyatro, hem profesyonellerin hem de meraklıların eserlerini sattığı ve tango tutkunlarının tango müziği eşliğinde dans ettiği bir açık hava sanat galerisi bulunuyor. Quinquela Martín'in adı artık silinmez bir şekilde o caddeye ve La Boca'ya bağlı.