Hadis Nasıl Daha İyi Anlaşılır ve İncelenir?

   Nihayetinde kişi hadis araştırmalarına devam etmeye karar verdiğinde, bir rivayetin maksadını, rivâyetler ailesi ışığında inceleyerek tam olarak anlamaya çalışmalı ve ayrıca bu sürecin bir parçası olan zorlukları fark etmelidir.

   Rivayetler ( hadis ) İslami bilginin en önemli kaynaklarından birini oluşturur ve daha sonra çeşitli İslami bilimlerde büyük ölçüde kullanılır. Rivayetlerden en iyi şekilde yararlanabilmek için, rivayetlerden yola çıkarak veya bir sonuca varmadan önce, onları iyi ve doğru anlamak şarttır.

   Rivayetleri doğru ve derinden anlamak, sadece İslam anlayışını derinleştirmekle kalmayacak, belki de başka birçok konuya bakış açısını genişletecektir. Hadisleri  doğru ve derinlemesine anlamada önemli rol oynayan bazı ana faktörleri inceleyecek ve daha iyi bir anlayışa ulaşmada engel teşkil edebilecek birkaç konuya işaret edeceğiz  . Bu yazı aslında Darsnameh-ye Fahm-e Hadith adlı yeni okuduğum bir kitabın özeti  .

   Hadis fıkhı   , bir ravinin ulaşmayı amaçladığı anlamı doğru anlamak amacıyla bir rivayetin içeriğinin ( metn ) analiziyle ilgilenen bir bilimdir . Bu ilim, İlm-ül-Rical'in incelenmesi, rivâyetler zinciri ve muhtevası gibi diğer alt dalları da kapsar. Aynı zamanda, tarih ve kitaplara ve yazarlarına aşinalık gibi birinin emrinde olan diğer bilgilere de dayanır.

Neden Hadisleri Daha İyi Anlamaya Çalışmalıyız?

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur:

حديثٌ تَدْريهِ خيرٌ من ألفٍ تَرْويهِ

Bir rivayeti anlamak, bin rivayet etmekten daha hayırlıdır.

   Çoğu zaman bir anlatımı yanlış anlamak, bir anlatımı anlamamaktan, hatta hiç okumamaktan daha kötüdür. Doğru ve derin bir anlatım anlayışı, bir kişinin inancını etkileyebilir, çünkü inananların en anlayışlıları, rivayetlerin anlamını anlayanlardır - ve bu doğaldır.

Bir Anlatının Gücünü Anlamak

   Rivayetleri incelemeye niyetlenirken yapılacak en temel şeylerden biri, onun gücünü değerlendirmektir. Alimler, rivayetlerin sahihliğini güçlendirmek ve zayıflatmak için farklı metodolojiler kullanmışlardır ve onlara aşina olmak ve bu yöntemleri daha iyi anlamaya çalışmak önemlidir. İbn Taoos ve Allame Hilli'nin eserlerinden, "sahih" bir rivayetin anlamının önceki alimler ( kudame ) ile sonrakiler arasında farklılık gösterdiği açıktır .

   Tarih boyunca gelenekleri zayıflatmak için çeşitli farklı yaklaşımlar benimsenmiştir. Örneğin, Allame Meclisi, Misbah-ı Şeriatı'nın sözlerinin İmamların diğer sözleriyle bulunabilecek şeylere uygun olmadığını söyleyerek zayıflatır. Anlamı, ifadeler genel hadis literatüründe görülenlere uygun görünmüyor. Dolayısıyla kitapların veya anlatıların zayıflamasının ve zayıflamasının yollarından birinin içeriğin kendisini analiz etmek olduğunu görüyoruz.

   Bir olmasına rağmen - Yusuf Bahrani benzer bir şey söylüyor  ahbârilik  o saf olmayan (olduğu demir öneren bir anlatım reddeder olarak - najis ). Sünnî hadis âlimleri de benzer eserler yazmışlar ve rivayetleri zayıflatmak için benzer yöntemler kullanmışlardır.

   Aynı şekilde gelenekleri güçlendirmek için farklı yaklaşımlar da kullanılmıştır. Şeyh Tûsî, râvîler zinciri zayıf da olsa, sadece muhtevaya bakarak rivayetleri kuvvetlendiren âlimlerin iyi bilinen örneklerinden biridir.  Ahmed bin Ebi Talib Tabrâsi, el-İhtijac'ında herhangi bir rivayet zinciri getirmez, çünkü âlimlerin bunlar üzerinde ittifak ettiklerini ve akliyete aykırı olmadıklarını söyler.

   Muhaqqiq Hilli el-Mu'taber'inde de aynı şeyi öne sürer ve birçok  ahlâk âlimi  de bu yaklaşımı benimser. Molla Sadra da Kafi tefsirlerinde bir rivayet zincirinin zayıf olduğu halde muhtevasında bir sakınca olmadığını belirterek aynı şeyi yapmaktadır. Ancak anlaşılmalıdır ki, bu yöntemle bir anlatı güçlendirildiğinde mutlaka kesinliğe ulaşmanıza yardımcı olduğu anlamına gelmez.

   Ebul Hasan Shi'rani ( ابوالحسن شعراني ) marjinal Mulla Salih Mazandarani el-Kafi Şerh üzerine yazılmış yazdı der ki:  إن الضعف بحسب الأسناد لاينافي صحه المضامين  - şudur: Bir anlatım Rivayet zincirinde dayalı zayıf sayılır, yapar konuların (yani içeriğin) gerçekliğini gözden düşürmemek.

Anlatıları Anlamaya Genel Bakış

   Pek çok rivayet, muhtevası çok kısa da olsa, bir defa okunduktan sonra veya bir defa işitilerek anlaşılmaz. Anlatıları anlama aşamaları kolay değildir, ancak iki temel aşama ile sınırlandırılabilir:  1)  İçeriği anlamak ve  2)  Anlatının amacını anlamak.

   İlk aşamada , bir anlatımda kullanılan sözcükleri anlamaya ve çözümlemeye çalışmalıdır. Her kelimenin içerikteki konumunu ve birbiriyle olan ilişkisini belirlemeliyiz. Ancak bundan sonra içerik hakkında temel bir anlayışa varılabilir. Gelen  Usul-Fıkhında bu olarak adlandırılır  dhuhur el-awwali  veya  Murad el-isti'mali .

   İkinci aşamada,  anlatının içeriğinin aslında anlatıcının anlatmak istediği şey olduğu ve bunun bir şaka, alay ya da gerçek mesajın gizlendiği bir şey olmadığı tespit edilmelidir. Örneğin, “kapı açık” gibi bir ifade, birisine kapıyı kapatması için telkinde bulunduğu veya birisinin içeri girmesini önerdiği anlamına gelebilir. Bunu belirlemek için içerikten çok daha fazlasını bilmeye ihtiyacımız var ve bunun yerine bağlam, tarih, sosyal normlar vb. hakkında bilgi sahibi olmamız gerekiyor.

   Bu nedenle rivayetleri anlayabilmek her zaman kolay bir iş olmayıp, çok çaba gerektirir. Bu göreve başlamadan önce, iki sorunun daha cevaplanması gerekiyor:  1) Elimizdeki içerik gerçekten bir anlatı   mı ve 2) Anlatının içeriği, sahip olduğumuz bu içerik mi ?

   Birincisi bize başlangıçta bir anlatı olduğu tatminini verirken, ikincisi anlatıyı etkilemiş olabilecek olası değişikliklerden düzeltmeye çalışmaktan bizi alıkoyuyor. Bundan sonra içeriğini hadis olarak tanımlanan şeye bağlayabiliriz .

   İlk sorunun cevabı,  İlm ül-Rijal'e  ve tarihe bağlıdır ve tarih derken , en eski kaynakların ne söylediğini bilmek istiyoruz. İkinci soru, sahip olduğumuz şeyin, anlatıcının amaçlanan anlamı değişmeden gerçekten doğru bir anlatı olduğu anlamında memnuniyet getirmemize de yardımcı olur. Örneğin, el-Kafi'den bir rivayetten alınan bu ifadede :

ويل للذين يجتنبون الدنيا بالدين

   Diğer yazmalarda (يجتنبون) yerine (يختلون) veya (يجتلبون ) fiilinin kullanıldığını görüyoruz. Bu anlatımda hangi fiilin en uygun ve doğru olduğunu tespit etmeye çalışmak ikinci sorumuzun cevabıdır.

gerekli araçlar

Morfoloji ve Kelime Bilgisi

   Bir hadisin sahih hadis olduğunu teyit ettikten sonra, muhtevanın zahirine bakıp anlamaya başlamamız gerekir. Bunun için Sarf (morfoloji), Fıkıh ul- Luhat ve Ghareeb ul-Hadis'e aşina olmak gerekir  .

   Arapça metinde genellikle aksan işaretleri konulmadığından, hangi kelimenin kullanıldığını anlamaya çalışırken sorunlarla karşılaşılabilir. Örneğin İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur  :

إنَّ قَوْماً مِنَ النّاسِ قَلَّتْ مُداراتُهُمْ لِلنَّاسِ  فَأُنفُوا  مِنْ قُرَيشٍ

   Fiil  أنفوا  birinden paradigmasında, çok yönlü muhtemel okuma olabilir  Baab  arasında  If'aal , ya da bir zaman fiil pasif bir şekilde  thulathi mujarrad  farklı anlamlar verecek her ikisi de -. 

   Sarf bilgisi ile donanmış olmak, rivayetlerde kullanılan bazı kelimelerin özellikle vurguya yönelik kelimelerin güzelliğini ve derinliğini görmemize de yardımcı olabilir.

   Sözcüklerin belirlenmesiyle ilgili olarak, alınması gereken iki yaklaşım vardır:  1)  Takleedi ve  2)  İctihadi . İçtihat , uzun ve zaman alıcı olduğu için daha az kullanılır. Taklit  (taklit) açısından  en iyi yöntem, lügat kitaplarına başvurmaktır. Her ne kadar bir rivayetin anlatıldığı zaman zarfında kullanıldığı zaman ima edilen bir kelimenin anlamını keşfetmek önemli olsa da. İctihad  yolu açısından  kişinin dil konusunda uzman olması önemlidir.

   Gelince  Ghareeb ul Hadis , bu yaygın değildir bir anlatım kullanılan kelimelerin karşılık gelir ve anlamları deşifre zordur. Bu konudaki en iyi kitaplardan biri İbn Esir'in el-Nihaya'sıdır. Çoğu zaman, belirli kelimelerin nasıl ve hangi anlamda kullanıldığını görmek için şiire de bakmak gerekebilir. Furuq al-Lughat ile ilgili kitaplar da eşanlamlı kelimeler kullanıldığında atıfta bulunulması açısından önemlidir.

   Bazen, bir kelimenin anlamı, tam tersine bakarak gerçekten gösterilebilir. Buna güzel bir örnek  , özelliklerin tamamen zıt olduğu akıl ve cahiliye askerlerini  listeleyen hadistir .

Sözdizimi ve Belagat

   Bir cümlenin sözdizimini belirleyebilmek zorunludur. Bir anlatım resmi Arapça söylenen zaman çoğunluğu bu yana, Arapça sözdizimi ( Nahw ) bize kurallarını öğretir  Fusha Arapça. Konuşma tarzına aşina olmak, bir anlatımı anlamanıza yardımcı olabilecek başka bir faktördür. Bir anlatının neyi ve nasıl okunacağını belirlemenin kolay bir yolu, anlaşılması daha kolay olan başka bir benzer anlatımda benzer bir şey söylenip söylenmediğini görmektir.

   Aksine, yapılması daha zor şeylerden biri, sözlüklerin genellikle sağlamadığı bir şey olan bileşik kelimelerin anlamını belirlemektir. Anlatılarda da yoğun olarak kullanılan metaforlar, ilk bakışta her zaman anlaşılmayan anlamlara eşlik eder.

   Örneğin Peygamber (  s.a.v. ) bir keresinde İmam Ali'ye: قُمْ فَاقْطَعْ لِسانَهُ  ("ayağa kalk ve dilini kes")  demişti  . Şairi susturmak için imam.

Bağlamı Toplama ve Analiz Etme

   Bir anlatının bağlamını bilmek son derece önemlidir ve çoğu zaman anlamın anlamını tamamen değiştirebilir. Bir rivayette kullanılan önemli kelimelerin, kelimenin anlamıyla tam olarak örtüştüğünü ( dalalet mutabiki)  veya manasının bir kısmını mı ima ettiğini ( dalalat tadhammuni) mi  yoksa kelimenin kendisi dışında başka bir konunun zaruretini mi ( dalalet iltizami ) ima ettiğini dikkate alınız .

   Bağlam konusunu iki kısma ayırabiliriz. Rivayetin kendisinde bir bağlamdan bahsediliyorsa buna Muttasil  (bağlı) bağlam denir  .  Rivayette zikredilmediği takdirde Münfasıl ( bağsız ) olarak anılır  . Eğer  Muttasil  kendileri deyişle, bu denir  Lafzi  , (metinsel) aksi takdirde denir  Maqami .

   Muttasil  olan bir bağlam  , çoğunlukla  Lafzi'dir  ve bağlamı anlamamıza yardımcı olan bir anlatımdaki bir kelime veya bir cümledir. Bir  Muttasil  ayrıca 3'e ayrılabilir:  Tadhmeen ,  Ta'leel  ve Anlatıcının Sorusu .

   Tadhmeen : Bağlamı daha iyi açıklamak için bir kişinin sözlerinin diğerinin sözleriyle karıştırılmasıdır. Tadhmeen  kendisi ayet ,  hadis , deyimler ve şiir ayrılabilir  .

   Ayet: İmam Seccad (a.s )  dediğinde :  يا سَوْأتاهُ لِمَنْ غَلَبَتْ اِحْداتُهُآحادُهُ عَشَراتِه  – En'am Suresi 160'ın ayeti hatırlanabilir.

   Hadis: Hadis açısından, İmamlar, bir rivayeti anlamasına yardımcı olmak için sıklıkla Peygamberin veya önceki İmamın sözlerini kullanırlardı.

   Deyimler ve Metaforlar: Deyimler bazen bir anlatının içeriğini açıklamaya yardımcı olmak için kullanılır. İmam Ali'nin (  a.s) وَ ضَنَّ الزَّنْدُ بِقَدْحِهِ  ve لَوْ کانَ يطَاعُ لِقَصْرٌ أ وَ ضَنَّ الزَّنْدُ بِقَدْحِهِ ve  لَوْ کانَ يطَاعُ لِقَصْرٌ أ

   Şiir: Şiirsel mısralar bağlamın anlaşılmasına da yardımcı olur ve çok sayıda içeriği ve anlamı sadece birkaç kelimeyle özetler.

   Ta'leel : Bir anlatıcının bir şeyin neden söylendiğini veya yapıldığının nedenini gerçekten açıklaması veya okuyucunun neden ve sonucu veya kullanılan kelimeler arasındaki ilişkiyi anlaması.

   Bir Anlatıcının Sorusu : Pek çok anlatı aslında kişilerin sorduğu sorulara cevap niteliğindedir. Hatta bu  , Ali bin Cafer'in Masail'in eserlerine ve imamlarla yapılan soru-cevap oturumlarından yola çıkarak derlenen diğer benzer eserlere bakarak kanıtlanabilir  .

Bir İfadenin Neden Söylendiğinin Nedenini Anlamak

   Nasıl Kuran ayetlerinin nazil olduğu bağlamına aşina olmaya meyilliysek, bir hadisin neden kaydedildiğini veya rivayet edildiğinin gerekçesini de öğrenmeliyiz.

   Bir anlatıcının böyle bir soru sorması ya da kitaplara yazılması için tarihi analiz etmeli ve o sırada neler olup bittiğini görmeliyiz. Bu  , toplu olarak tarih kitaplarına, tefsirlere veya diğer ilgili materyallere bakmamız anlamına gelebilir  . Örneğin İmam Hüseyin'in (a.s) Kerbela'ya giderken hutbesini anlamaya çalışmak, zamanın dış çevresini de anlamayı gerektirir. Başka bir örnek aşağıdaki gibidir:

قيلَ لِعَلِي عليه السلام: لَوْ غَيرْتَ شَيبَکَ يا أميرَالمُؤمِنينَ، فَقالَ: اَلْخضابُ السلام

   İmam Ali'den (a.s) ağarmış saçlarını boyaması istendi, fakat o, bunun bir süs alâmeti olacağını, oysa biz musibet altındaki bir milletiz diyerek cevap verdi. Syed Radhi, İmam Ali'nin (a.s) sakalını Peygamber'e yas tuttuğu için boyamadığını söyler  , gerçekte bu rivayet Siffin Savaşı'ndan döndükleri sırada ve on yıllar sonra söylenmiştir. Peygamber (s.a.v)'in vefatı.

Bir Anlatı Ailesi Oluşturmak

   Bir rivayette aranacak bağlamsal işaretlerden biri de çoğunlukla kelimeler olan Münfasıl  olan bir bağlamdır  . Rivayetler söz konusu olduğunda, en iyi  Münfasıl bağlamı, doğası gereği birbirine benzeyen rivayetlerin kendisidir.

   Bir rivayet ailesine bakarak konu hakkında pek çok bilgi edinebiliriz. Fıkıh usûlünde öğrenilen araç ve kavramlar   da bu süreçte kullanılması önemlidir.

   Çoğu zaman bir anlatım tekrarlanır, ancak aynı kelimelerle değil - daha çok anlamı. Pek çok anlatıcı, ilk başta duydukları bir rivayetin anlamını basitçe anlatmıştır; gerçi onlar da bu nedenle hatalar yapmışlardır. Çoğu zaman sayısız rivayet aynı anlama gelir, ancak her biri güvenilir veya güvenilmez olarak kabul edilemez. Hepsinden toplu olarak en doğru anlamı elde etmek için hangi ifadelerin en güvenilir olduğunu görmek için onları uzlaştırmalıyız.

Bu her zaman hadis alimlerinin bir geleneği olmuştur. Hadis eserlerinin çoğuna baktığınızda, hepsinin belirli anlamlar veren farklı konular altında sınıflandırıldığını göreceksiniz. Hurr al-Amili, Wasael ul-Shi'a'sında bu yöntemi kullanmanın harika bir örneğidir. Hadisleri tek bir konu ailesi içinde sınıflandırmanın en önemli faydası, bu rivayetlerin vermeye çalıştığı kuralları ve genel mesajı belirlemektir.

   Bunu yapmak aynı zamanda kelimelerin anlamlarının bir anlatımda ima ettikleri ile ilişkisini bulmaya yardımcı olur. Ayrıca, bir hükmün herkes için mi, her durumda mı geçerli olduğunu veya herhangi bir şartının olup olmadığını belirlememize yardımcı olur. Bir kural bir durum veya sınırlama koymak bir örneği, aşağıdaki gibidir  :  العتاب حياه الموده  bu iki anlatılar şartlandırılmış hale geldiği  :  کثره العتاب تؤذن بالارتياب  ve  إياک أن تکرر العتب; فَإنَّ ذلِکَ يُغْرِي بِالذَّنْبِ وَ يُهَوِّنُ الْعَتَبَ

   Bugün var olan teknolojiye rağmen bir anlatı ailesi oluşturmaya çalışmak her zaman hızlı veya kolay değildir. İlk adım, herhangi bir konudaki rivayetleri nasıl ele aldıklarını görmek için eski bilginlerin eserlerine bakmaktır. Bu işe girişmeden önce, rivâyetlerin farklı konularına ve bütün rivâyetlerin kendilerine aşina olması gerekir. Rivayetler açısından daha çok araştırma yapılmış belirli konulara özel risale veya kitaplara bakmak da önemli ve faydalıdır. Örneğin  Şeyh Saduk'un kardeşliği anlatan Musadaqah al-Ikhwan kitabı  , böyle bir konu hakkında daha fazla okumak ve anlamak istiyorsa incelenmelidir.

   Sözlükleri kullanmak, çok önemli bir başka görevdir. Örneğin, bir rivayetin konusu doğrulukla ilgiliyse, Sıdk'ın ne anlama geldiğini açıklayan ve konuyu daha ayrıntılı olarak açıklayan ayetleri veya diğer hadisleri sunan bir Kuran sözlüğüne bakabiliriz. Bu da hadislerimizi çok daha iyi bir ışık altında görmemize yardımcı olur.

   Örneğin, İmam Ali'den  bir rivayet :  لا تَباغَضُوا، فَإنَّهَا الْحالِقَه  , ancak aynı rivayet ailesinden el-halika ile ilgili diğer rivayetler okunup incelendiği zaman doğru tercüme   edilebilir. İkinci bir örnek İmam Ali'den :  قيمَه کُلِّ امْرِئٍ ما يُحْسِنُهُ  , ilgili tüm rivayetlerin ışığında da anlaşılması gerekir.

   Nasıl ki herhangi bir kelimenin tam anlamını öğrenmek için eş anlamlılara, hatta zıtlara atıfta bulunuyorsak, aynı şeyi anlatılarda kullanılan kelimelerle de yapmaya çalışmalıyız. Bu durumda birbiriyle ilişkisi olan rivayetlere ve karşıt fikirlerin tartışıldığı rivayetlere bakmamız gerekir.

Çelişkili Anlatımlarla Başa Çıkma

   Çelişkili anlatımlarla nasıl başa çıkılacağını bilmek çok önemlidir ve başlı başına bir beceridir. Çelişkili raporların birbiriyle uzlaştırıldığı konularda yazılmış kitaplar vardı. Farklı bir bağlamdan dolayı farklı söylenen bir şeyin aksine, bir şeyin çelişkili olarak değerlendirilmesine dikkat edilmesi gerekse de, birkaç şey bir anlatıyı değiştirebilir. Yani: yanlış anlama, gizleme, bağlam eksikliği, anlam aktarımı, uydurma, bir hükmün aşamalar halinde ortaya çıkması, dinleyici ve anlatıcıların farklı düzey ve anlayışları, içeriğin tarihte belirli bir konuya veya zamana özgü olması, kasıtlı veya kasıtsız değişiklikler, ve kesin olmamakla birlikte belirli senaryolara ilişkin yasal hükümler.

   Kişi çelişkili görünen bir anlatım bulduğunda, ona birkaç olası çözüm vardır. Bir rivayetin hükmünü veya konusunu zarurete, gizlemeye veya bir kelimeyi makbul veya makbul olma manasına isnat edebilir, bir emri terketmek veya bir şeye izin vermek manasına veya bir kanunun neshedilmiş olmasına isnat edilebilir. Neshedilmeye bir şey isnat etmek, bir çelişkiyi uzlaştırmak için başvurulması gereken son seçeneklerden biri olmalıdır. Pek çok hukukçu da bu seçeneğe başvurmamıştır ve örnekler de son derece sınırlıdır.

   İyi bir anlatı anlayışı geliştirdikten sonra, onu bugün elimizde olan diğer bilimlerle de uzlaştırmak önemlidir. Bu bilim, tıp, ekonomi, psikoloji, sosyoloji vb. içerebilir. İmamların sözlerinin özünün günümüzde nasıl uygulandığını görmek için hadis dışı literatür bilgisi önemlidir. Ancak bu hadis dışı ilimlerin hadisi anlamada iki etkisi olabilir: 1) daha fazla soru ve tartışma yaratma ve 2) ihtilaf ve muhalefet – her ikisinin de buna göre ele alınması gerekir. Diğer hadis alimlerinin eserlerine bakmak da önemlidir - özellikle yaşlı âlimler, içeriğe aşinalığın ilk elden deneyimlendiği bir ortamda yaşadıkları için.

Anlatıları Anlamanın Önündeki Engeller

   İçeriği anlamamızı engelleyen bazı engeller vardır ve diğer engeller, ikinci amacımız olan anlatıları anlamakla, yani bir anlatıcının belirli bir anlatıyı neden anlattığının amacını anlamakla ilgilidir.

1)  Tasheef ve Tadheef : ayrılabilir  yazılı  ve  duydu . Bunlar, el yazmalarını yanlış kopyalamak veya bir şeyi yanlış anlamak gibi çok çeşitli hatalar olabilir. Örneğin, bir anlatım diyor ki:  کان النبى صلي الله عليه و آله يستحب العسل يوم الجمعه  - bal (yeme görünüyor yapar العسل gerçekte atıfta zaman,) Cuma günü arzu edilir  haccın üç türlü  ( الغسل Cuma).

   (As) 'İmam Sadık bir başka anlatım der :  الزياره تثبت الموده   bir el yazması bu iken:  الزياره تنبت المود  - ve bütün anlam değişir.

   Bir anlatımın nasıl yanlış duyulabileceğine gelince, bir kelimeyi yanlış duyduğunuzda, özellikle de telaffuzları birbirine çok yakınsa. Örneğin  :  من استغني بعقله ضل  Birisi diyor farklı anlamları olabilir  زل  veya  ذل  yerine  ضل . Bu hataları tespit etmenin en iyi yolu, diğer bilim adamları tarafından yazılmış farklı yazmalara ve tefsirlere bakmaktır.

2) Eşanlamlılar:  Bir kelimenin yanlış yerleştirilip yerleştirilmediğini belirlemenin en iyi yolu bağlama bakmaktır ( muttasil  veya  munfasil ). Örneğin, اِخْتِلافُ أُمَّتي رَحْمَه hadisi,  görüş ayrılığı  anlamına gelebilir veya sadece buluşma ve selamlama ile karşılaşabilir (bunu rivayetlerden anlıyoruz).

3) Teknik anlamların örf ile karıştırılması : Sadece belirli bir  Urf  (örf) örf ve âdet manalarını anlayabilir ve belirli bir kelimenin ilgili toplumdan biri tarafından duyulduğunda ne anlama geldiğini görmeye çalışmalıyız. Buna güzel bir örnek, bu kelimenin geçtiği rivayetleri okurken Salat kelimesidir.

4) Farsça veya Urduca anlamının Arapça ile karıştırılması : Farsça, Urduca veya her ikisini bilen biri için bazı kelimelerin aynı olabileceğini, ancak mutlaka aynı anlama veya kullanıma sahip olmayabileceğinin farkında olmalıdır. Örneğin, (şekilde) mam Ali'nin bir anlatım der :  المرأه ريحانه و ليست بقهرمانه  - kelime  qahraman  aracı Arapça bu yönetici, tamamen farklı bir anlama sahip iken, Farsça'da Güreşçiyim.

5) Cümleleri yanlış çözümlemek : Bir rivayetin sadece bir kısmına bakıp anlamaya karar verirse, örneğin :  اِنَّمَا الشُّؤمُ فِي الثَّلاثَه: اَلْفَرَسُ وَ الْمَرْأه وَ الدّار  . Ancak bu cümleden önce gelen  …إنْ کانَ الطَّيرَه في شَيءٍ فَفي  ve sonrasındaki کانَ أهْلُ الْجاهِلِيه يقُولُونَ olup  olmadığını tespit  etmek sorunlarımızı çözebilir. Her iki kısım da 2 farklı anlatıdan alınmıştır. Diğer durumlarda, kişi bir anlatıdaki bir cümleyi basitçe yanlış okuyabilir ve anlatının söylemeye çalıştığı şeyin tamamen tersini anlayabilir.

   Engel olabilecek diğer faktörler, kişinin  havâ-ün-nefs  (egoist arzular) ve önyargıya uymasıdır. Bunlar, bir rivayetin doğru anlaşılmasında engel teşkil etmekte ve birçok soruna neden olmaktadır. Bu amaçla birçok hareket ve mezhep oluşmuştur. Konuşma tonunu tanıyamamak da bir engel haline gelebilir. Tonun bir soru, şaşkınlık, reddedilme veya alaycılık olduğunu söyleyebilmek, geliştirilmesi gereken ve zaman alan bir beceridir.

   Nihayetinde kişi hadis araştırmalarına devam etmeye karar verdiğinde, bir rivayetin maksadını, rivâyetler ailesi ışığında inceleyerek tam olarak anlamaya çalışmalı ve ayrıca bu sürecin bir parçası olan zorlukları fark etmelidir. Yani bir sonuca varmak için herhangi bir konuda bir veya iki rivayeti okumak yeterli değildir.