Kortizon ( Stres Hormonu ) Nedir, Tedavi Yöntemleri ve Yan Etkileri

    Kortizol vücudunuzdaki ana stres hormonudur. Beyninizde, kortizol ruh halinizi kontrol etmeye yardımcı olur. Aynı zamanda korku ve motivasyonla da ilgilidir.

    Kortizol başka birçok rol de oynar. Bu makale, kortizolün birçok işlevini, nasıl yapıldığını, onunla ilişkili tıbbi durumları, seviyelerin nasıl test edildiğini ve daha fazlasını detaylandıracaktır.

 

Kortizol Nedir?

    Kortizol doğal olarak oluşan bir steroiddir. Böbreküstü bezleriniz tarafından yapılır. Bu bileşiğin vücudunuzda nasıl kullanıldığı, aşağıdakiler tarafından kontrol edilir:

• Hipotalamus: Otonom fonksiyonları ( hormon regülasyonu ve sıcaklık kontrolü gibi ) ve duygusal aktiviteyi koordine eden bir beyin bölgesi
• Hipofiz bez: "Ana bez". Hipotalamusa bağlı bezelye büyüklüğünde bir bez. Vücudunuzdaki birçok işlevi kontrol eden hormonlar üretir.
• Böbreküstü bezleri: Böbreklerinizin üzerine oturan küçük üçgen bezler. Stresi, metabolizmayı, kan basıncını, bağışıklığı ve daha fazlasını düzenleyen hormonlar üretirler.

    Bu üç yapı birlikte hipotalamus-hipofiz-adrenal eksen ( HPA ekseni ) olarak adlandırılır.

    Vücudunuzdaki hücrelerin çoğunun kortizol reseptörleri vardır. Bu, kortizolün vücut çapında etkileri olduğu anlamına gelir.

 

Hücre Reseptörleri Nedir?

    Hücre reseptörleri, bir hücrenin yüzeyindeki veya bir hücrenin içindeki proteinlerdir. Hücresel aktiviteyi kontrol eden kimyasal mesajlar alırlar. Kortizol gibi hormonların vücudunuzdaki metabolizma ve bağışıklık tepkisi gibi süreçleri düzenleyebildiği ve değiştirebildiği reseptörler aracılığıyladır. Hücrenin kortizole tepkisi, hücre tipine göre değişir.

 

Kortizolün İşlevi Nedir?

    Kortizol birçok fonksiyon için çok önemli bir hormondur. Şunlarla ilgilidir:

• Metabolizma/kan şekeri seviyeleri
• Enflamasyonu azaltmak
• Hafıza oluşumu
• Tuz ve su dengesi
• Tansiyon
• Fetal gelişim

    Kortizol seviyeleri gün boyunca dalgalanır. Genel olarak, uyandığınızda ve gün boyunca düştüğünüzde yüksektirler.

    Stresle başa çıktığınızda, vücudunuz sizi atlatmak için ekstra kortizol salgılar. Buna akut stres tepkisi veya "savaş ya da uçuş" yanıtı denir.

 

Savaş ya da Uçuş Tepkisi

    Savaş ya da uçuş tepkisi, kortizolün stres hormonu olarak adlandırılmasının nedenidir. Yanıt, bir şey sizi bir şekilde tehdit ediyor gibi göründüğünde gerçekleşir.

    Temel olarak, bu yanıt size tehlikeli bir durumdan çıkma yolunda savaşmak veya ondan uzaklaşmak için gerekli fiziksel kaynakları verir. Neredeyse anında gerçekleşen bir zincirleme reaksiyondur.

Olan şudur:

• Korku veya stres hissediyorsunuz.
• Vücudun sempatik sinir sistemi ( savaş ya da uçuş tepkisinden sorumlu sistem ), adrenal bezlere epinefrin ( adrenalin ) ve norepinefrin hormonlarını serbest bırakmalarını söyler.
• Epinefrin ve norepinefrin hemen kalp atış hızınızı, kaslara kan akışınızı ve reaksiyon hızınızı arttırır.
• Tehdit devam ederse, HPA ekseni hipofiz bezinin adrenokortikotropin hormonu ( ACTH ) salgılamasını ister. Bu hormon kanınızdaki kortizol miktarını artırmak için çalışır.
• Kortizol, hücreleri beyninize ve kaslarınıza yakıt sağlamak için kanınıza şeker ( glikoz ) salgılamaya teşvik eder, böylece stresli durumla başa çıkmaya devam edebilirler.

    Yüksek stresli durum sırasında, vücut enerjiyi korumak için otonom fonksiyonları da kapatır. Bu, vücudunuzun kullanması için daha fazla kaynak sağlar. Örneğin, sindirimi yavaşlatabilir veya bağışıklık sisteminizi duraklatabilir.

    Tehdit geçtikçe, kortizol vücudun doğal durumuna dönmesine yardımcı olur.

    Kortizol, stresi, metabolizmayı, "savaş ya da uçuş" tepkisini ve diğer birçok önemli işlevi düzenleyen bir hormondur. Böbreküstü bezleri tarafından yapılır. Seviyeler ve kullanım hipotalamus, hipofiz ve adrenaller ( HPA ekseni ) tarafından düzenlenir.

 

İlişkili Koşullar: Yüksek Kortizol

    Vücudunuz kortizol optimal seviyelerde olduğunda en iyi şekilde çalışır. Hem yüksek hem de düşük kortizol seviyeleri tıbbi koşullara bağlıdır.

    Yüksek kortizol seviyeleri, Cushing sendromunun bir işareti veya başka sağlık sonuçları olabilecek kronik stresin bir etkisi olabilir.

 

Kronik Stres

    Kronik stres yüksek kortizol seviyelerine yol açabilir. Bunun sağlığınız üzerinde olumsuz bir etkisi olabilir.

    Stres, bir iş veya hasta sevilen birine bakmak gibi devam eden zor bir durumdan kaynaklanabilir. Ayrıca aşırı endişeden de kaynaklanabilir.

    Bu, vücudu yüksek alarm durumunda tutar. Bu, gün boyunca karşılaştığınız ek stresörlere aşırı tepki vermenizi sağlar. Belki de yoğun programınızdaki küçük bir gecikme, endişenizi aşırı hızlanmaya gönderir.

    Kronik stres belirtileri şunlardır:

• Baş ağrısı
• Sindirim problemleri
• Düşük cinsel dürtü
• Aşırı yeme veya az yeme
• Anksiyete belirtileri

    Kronik stres uzun süreli devam ettiğinde, aşağıdakilere yol açabilir:

• Kalp hastalığı
• Depresyon
• Anksiyete bozuklukları
• Adet problemleri
• Sosyal çekilme
• İşlevsellikte düşüş

    Kronik stres, kortizol seviyeleri ve depresyon ve anksiyete gibi zihinsel bozuklukların iyi kurulmuş bir bağlantısı vardır. Ancak şimdiye kadar, uzmanlar bağlantıyı iyi anlamıyorlar.

    Kronik stres teşhisi konulursa, sağlık uzmanınız şunları önerebilir:

• Bilişsel davranışçı terapi ( CBT ) veya farkındalık temelli stres azaltma ( MBSR ) dahil olmak üzere psikoterapi
• Anksiyete ilaçları veya antidepresan gibi ilaçlar
• Derin nefes alma, artan egzersiz ve meditasyon gibi stres yönetimi teknikleri

    Ayrıca, egzersiz ve meditasyon gibi stresinizi hafifletmeye yardımcı olan yaşam tarzı değişikliklerinden veya iş değiştirmek veya gereksiz yükümlülükleri ortadan kaldırmak gibi stresi azaltan yaşam değişiklikleri yapmaktan da yararlanabilirsiniz.

 

Cushing Sendromu

    Cushing sendromu adı verilen nadir bir hastalık, uzun süreli yüksek kortizol seviyelerinden kaynaklanabilir. Genellikle, ACTH üreten veya kortikosteroid ilaçlar ( sentetik kortizol formları ) alan bir tümör nedeniyle seviyeler yükselir.

    Cushing sendromunun belirtileri şunlardır:

• Akne
• Boynun arkasındaki yağ birikintileri ( bufalo kamburu olarak adlandırılır )
• Yüksek kan şekeri seviyeleri
• Yorgunluk
• Aşırı saç büyümesi
• Adet değişiklikleri
• Esas olarak yüzde ve gövdede hızlı kilo alımı
• Kızarmış, yuvarlak bir yüz
• Yüksek tansiyon
• Kolay morarma
• Ciltte mor çatlak izleri
• Kas zayıflığı
• Anksiyete, depresyon veya sinirlilik
• Artan susuzluk
• Sık idrara çıkma

    Cushing'e yol açan hipofiz bezinin tümörleri tipik olarak kanserli değildir, ancak hipofiz bezinin dışında ( pankreasta, tiroid veya timus bezlerinde ) gelişen tümörler kanserli olabilir.

    Tümörle ilişkili Cushing'lerin tedavileri şunlardır:

• Tümörü ve muhtemelen üzerinde bulunduğu bezi çıkarmak için ameliyat
• Ameliyat mümkün değilse, tümörü küçültmek için radyasyon
• Signifor ( pasireotid ) ve Korlym (mifepriston) gibi ilaçlar

    Cushing'in ilaçtan kaynaklandığı için, sağlık uzmanınız muhtemelen dozajınızı azaltmanızı sağlayacaktır. Bu, seviyelerin çok hızlı veya çok uzağa düşmesini önlemek için yavaş ve kasıtlı bir süreçtir.

    Bu işlemin sonuçları göstermesi uzun zaman alabileceğinden, semptomları kontrol etmek için size başka ilaçlar verilebilir. Bunlar yüksek tansiyon, yüksek kan şekeri veya yüksek kolesterol için ilaçlar içerebilir.

    Anksiyete veya depresyon için tedaviye ihtiyacınız varsa, bir ruh sağlığı uzmanına yönlendirilebilirsiniz.

     Yüksek kortizol seviyelerine kronik stres, tümör veya yüksek seviyelerde kortikosteroid ilaçlar neden olabilir. Bir tümör veya ilaçlardan kaynaklandığında, buna Cushing sendromu denir. Stres tedavisi psikoterapi, ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişikliklerini içerebilir. Cushing'in tedavisi genellikle tümörü çıkarmak veya kortikosteroid dozajını azaltmak için yapılan ameliyattır.

 

İlişkili Koşullar: Düşük Kortizol

    Düşük kortizol seviyeleri de sağlık sorunlarıyla bağlantılıdır. Bunlar arasında Addison hastalığı, fibromiyalji ve miyaljik ensefalomiyelit / kronik yorgunluk sendromu ( ME / CFS ) bulunur.

 

Addison Hastalığı

    Addison nadir görülen bir hastalıktır. Aynı zamanda primer adrenal yetmezlik ve hipokortizolizm olarak da adlandırılır.

    Addison çoğunlukla adrenal bezlere saldıran otoimmün bir hastalıktan kaynaklanmaktadır. Belirtiler yavaş yavaş ortaya çıkma eğilimindedir ve gelip gidebilir. Bunlar şunları içerir:

• Aşırı kronik yorgunluk
• Kas zayıflığı
• İştahsızlık
• İstenmeyen kilo kaybı
• Karın ağrısı
• Bulantı ve kusma
• İshal
• Ayakta dururken baş dönmesi veya bayılma
• Sinirlilik
• Depresyon
• Eklem ağrısı
• Tuzlu yiyecekler için istek
• Düşük kan şekeri ( hipoglisemi )
• Cinsel dürtü kaybı
• Düzensiz veya atlanan adet dönemleri

    Addison hastalığı hormon replasmanı ile tedavi edilir. Genellikle, bu gibi oral steroid ilaçları içerir:

• Cortef ( hidrokortizon )
• Florinef ( fludrokortizon )
• Prednisone

    Bu ilaçlar, hormon seviyeleriniz normal aralıkta olana kadar ayarlanacaktır.

 

Adrenal Kriz

    Adrenal kriz veya Addison krizi, kortizol seviyelerinde hızlı, şiddetli bir düşüştür. Hayatı tehdit edici olabilir. Belirtiler şunları içerir:8

• Dehidrasyona yol açabilecek şiddetli kusma veya ishal
• Karın, bel veya bacaklarda ağrı
• Bayılma
• Kas spazmları
• Karışıklık ve oryantasyon bozukluğu
• Aşırı susuzluk
• İdrar yapamama
• Anormal kalp ritmi
• Aralıklı kas felci
• Hipotansif şok (  düşük tansiyon nedeniyle )
• Solunum yetmezliği

    Bu semptomları yaşarsanız, hemen tıbbi yardım alın. Adrenal kriz 16 vakadan birinde ölüme yol açar. İntravenöz ( IV ) steroidler, salin ( tuzlu su ) ve dekstroz ( bir tür şeker ) ile tedavi edilir.

 

Fibromiyalji ve ME / CFS

    İlgili koşullar fibromiyalji ve ME / CFS'nin her ikisi de düşük kortizol seviyelerine ve azalmış HPA ekseni fonksiyonuna sahiptir. Bununla birlikte, kortizol seviyelerinin ilaçla arttırılması semptomları iyileştirmez.

    Bu, uzmanların HPA ekseni disfonksiyonunun ve düşük kortizolün fibromiyalji ve ME / CFS'deki hastalık sürecinin sonuçları olduğundan ve hastalıkların bir nedeni olmadığından şüphelenmelerine neden olmuştur.

    Düşük kortizol genellikle çoğunlukla otoimmün bir bozukluk olan Addison hastalığından kaynaklanır. Hormon replasmanı ( kortikosteroid ilaçlar ) ile tedavi edilir. Fibromiyalji ve miyaljik ensefalomiyelit / kronik yorgunluk sendromu düşük kortizole bağlıdır. Ancak bu koşullara neden olduğuna inanılmamaktadır.

 

Kortizol Seviyeleri Nasıl Test Edilir?

    Bir kortizol sorununa işaret edebilecek belirtileriniz varsa, sağlık uzmanınız seviyelerinize bakmak için bir kan testi isteyebilir. Ayrıca evde kortizol testi de sipariş edebilirsiniz.

    Tipik olarak, bir günde iki kez test için kan alınır. İlk test, kortizolün zirvede olduğu sabah yapılır. İkincisi genellikle seviyelerin çok daha düşük olması beklenen saat 4:<> civarında yapılır.

    Vardiyalı bir çalışansanız veya herhangi bir nedenle standart dışı bir programınız varsa, sağlık uzmanınıza bildirin. Testlerin zamanlamasının ayarlanması gerekebilir.

    Kortizolünüz tükürük veya idrarda da test edilebilir. Bir tükürük testi için, seviyelerin düşük olması gereken geceleri bir örnek toplamak için bir kit verilecektir.

    İdrar testi için, idrarınızı 24 saat boyunca toplamanız istenecektir. Bunun için bir kapsayıcı ve talimatlar alacaksınız.

    Talimatları dikkatle takip ettiğinizden ve testlerinizi analiz için derhal laboratuvara geri gönderdiğinizden emin olun.

    Anormal kortizol seviyeleri, Addison'un, Cushing'in, başka bir tıbbi durumun veya aşağıdakilerden kaynaklanan geçici bir değişikliğin anlamına gelebilir:

• Normalden daha yüksek stres seviyeleri
• Enfeksiyon veya hastalık
• Hamilelik
• Doğum kontrol hapları
• Diğer ilaçlar

    Sağlık uzmanınız size sonuçlarınızın ne anlama geldiğini ve varsa hangi tedavilere ihtiyacınız olabileceğini açıklayabilir. Tanı koymadan önce daha fazla test yapmanız gerekebilir.

 

Özetlersek

    Kortizol, stres tepkiniz, metabolizmanız ve diğer birçok önemli fonksiyonla ilgilenen bir hormondur.

    Yüksek kortizol kronik stres ve Cushing sendromuna bağlıdır. Cushing's genellikle ameliyatla tedavi edilir veya buna neden olan ilacın azaltılması ile tedavi edilir.

    Düşük kortizol Addison hastalığına bağlıdır. Genellikle kortikosteroid ilaçlarla tedavi edilir.

    Kortizol problemleri kan, tükürük ve / veya idrar testleri ile teşhis edilir.

 

Küçük bir not

    Yüksek veya düşük kortizol belirtileri ciddiye alınmalıdır. En azından, stresi kontrol etmek için bazı yaşam tarzı değişiklikleri yapmanız gerekebilir. En kötüsü, semptomlar ciddi bir sağlık sorununa veya hayatı tehdit eden bir krize işaret edebilir.

    İyi haber şu ki, kortizol ile ilgili problemler tedavi edilebilir ve sonuçlar genellikle iyidir. Belirtilerinize neyin neden olduğunu bulma sürecini başlatmak için sağlık uzmanınızla konuşun.

 

Sıkça Sorulan Sorular

• İyi bir kortizol seviyesi nedir?

  Sağlıklı bir insanda sabah kortizol seviyesi desilitre başına 10 ila 20 mikrogram arasındadır ( mcg / dL ).

• Steroidler nelerdir?

  Steroidler vücudunuzda doğal olarak bulunan hormonlardır. Östrojen ve testosteron gibi seks hormonlarının yanı sıra kortizon ve diğerlerini içerir. Sentetik steroidler ilaç olarak kullanılır. En yaygın kullanım bir anti-enflamatuar olarak.

• Cushing sendromu tedavi edilebilir mi?

  Evet, çoğu zaman Cushing'ler tedavi edilebilir. Yine de belirtilerinizin tamamen ortadan kalkması biraz zaman alabilir. Ayrıca diyabet veya depresyon gibi ilgili sağlık sorunlarıyla da baş başa kalabilirsiniz.