'Kötü üvey anne' fikri nereden geldi?

    Pek çok peri masalında, üvey çocuklarının hayatını mahvetmeye kararlı kötü bir üvey anne vardır. Ama bu asırlık kinayenin kökleri nelerdir?

    Bir peri masalı hayal ettiğinizde aklınıza ne geliyor? Belki Külkedisi yırtık pırtık paçavralar içinde ocağı süpürüyor; Karanlık bir ormanda ekmek kırıntılarını sürükleyen Hansel ve Gretel; ya da Pamuk Prenses, yüzü bembeyaz, cam bir tabutun içinde hareketsiz yatıyor.

    Bu görüntüler kolektif bilincimize kazınır. Ancak benzer folklor köklerini paylaşmanın ve Disney tarafından yeniden tasarlanmanın yanı sıra, hepsinde aynı kötü adam var: kötü üvey anne.

    Kötü üvey anneler, cesur kahramanın düşüşünü arayarak yüzyıllardır peri masalı kitaplarının sayfalarına musallat oldular. Ama bu kötü kocakarı kim ve nereden geldi? Ve modern zaman arketipi olarak onu ne anlıyoruz?

    Üvey anne ve üvey kızı Maria Tatar , "Temel aynı, genellikle biri daha yaşlı diğeri daha genç olan iki kadın arasındaki bu zehirli rekabettir" Harvard Üniversitesi'nde Alman folkloru uzmanı olan verdiği demeçte.

Roma'dayken

    Kötü üvey anne mecazının olası kökenlerinden biri antik Roma'ya ve özellikle bir ikonik figüre dayanır: İlk Roma imparatoriçesi Livia Drusilla. Livia, Jül Sezar'ın MÖ 44'te birkaç bıçağın yanlış ucuyla karşılaşmasından sonra iktidara gelen İmparator Sezar Augustus'un ikinci karısıydı. 

    İtalyan tarihçi Augusto Fraschetti'ye göre, Livia ve Augustus evlendiklerinde, o zaten Tiberius adında bir oğlunun annesiydi. Augustus, önceki evliliğinden olan kızını evlendirmişti ve kız iki erkek çocuk doğurmuştu: Gaius Caesar ve Lucius Caesar. İçlerinden biri imparator olarak Augustus'un yerini alacaktı, ancak bir sorun vardı: İkisi de öldü.

    Kısa süre sonra kirli oyun söylentileri ortalıkta dolaşmaya başladı ve yıllar sonra, Augustus'un torunu ve tahtın başka bir potansiyel varisi olan Agrippa Postumus sürgüne gönderilip öldürüldüğünde dedikodu ateşi yeniden alevlendi. Sonunda, Livia'nın oğlu Tiberius, Augustus'un doğrudan soyundan gelmek yerine moru giydi. Modern tıbbın yardımı olmadan insanların genç yaşta ölme ihtimalinin daha yüksek olduğu gerçeği göz önüne alındığında bile, tüm bunlar bazı Roma vatandaşlarına şüpheli göründü.

    Antik Roma'da siyaset her şeyin üstündeydi; iktidardakileri, özellikle de imparatoru açıkça eleştirmek kötü bir biçimdi. Ancak kişinin siyasi bir kararla ilgili hoşnutsuzluğunu ifade etmesinin daha incelikli başka yolları da vardı ve Livia'nın cinsiyetinden dolayı şüphe duyması muhtemeldi.

    Avustralya'daki Sidney Üniversitesi'nde antik Roma tarihçisi olan Peta, "Bir erkeği eleştirmenin yollarından biri, onun bağlı olduğu kadınları eleştirmektir" dedi. Böylece Livia, kocası ve oğluna yönelik eleştiriler için bir günah keçisi haline gelmiş olabilir.

    Ancak Livia'nın kötü bir üvey (büyük) anne rolünü sağlamlaştırmasından sorumlu olan adam, MS 56 ile 120 yılları arasında yaşamış olan tarihçi Tacitus'tu. 

    Augustus'un MS 14'teki ölümünden onlarca yıl sonra yazılan Tacitus'un Roma tarihi versiyonunda Livia, oğlunun tahttaki yerini güvence altına almak için hiçbir şeyden vazgeçmeyecek entrikacı, acımasız ve güce aç bir kukla ustası oldu. (Bu görüntü çok, çok sonraları Robert Graves'in 1934 tarihli " Ben, Claudius " romanında ölümsüzleştirilecektir.")

    Greenfield, "Yazma biçimi, Roma toplumunun kendisini algılama şeklinden gerçekten etkileniyor" dedi. O zamanlar, Roma'nın öz imajı, derinlere yerleşmiş bir "ataerkil güvensizlik" duygusuna yerleşmişti. Güçlü kadınlara olumlu bakılmadı - bu, günümüze kadar sızan bir eğilim.

Ormana

Livia orijinal kötü üvey anne olsa da, tek üvey anne olmaktan çok uzaktı. 

    Dünyanın dört bir yanındaki kültürlerde, zehirli kadın rekabetiyle ilgili çok sayıda hikaye var. Bununla birlikte, çoğu zaman, yerin sosyal normlarını karşılamak için ayrıntılar değişti. Örneğin, Afrika ve Asya'nın bazı bölgelerinde üvey anne, erdemli ilk eşe işkence eden kötü bir ikinci eş biçimini aldı. Ve Avrupa'nın bazı bölgelerinde kıskanç bir kız kardeş ya da kayınvalide oldu.

    Jacob ve Wilhelm Grimm, 19. yüzyılın başlarında Alman peri masallarını toplamaya ve düzene sokmaya başladıklarında, kaç tanesinin kötü anneler içerdiğini görünce biraz şaşırdılar. Tatar, "Anneliğin kutsallığını" korumak için "Birçok anneyi ve kayınvalideyi üvey anneye çevirdiler" dedi.

     Üvey annelerin bu döneme ait halk masallarında belirgin bir şekilde yer almasının bir başka nedeni de, sadece gerçeği yansıtmalarıdır. Doğum tehlikeli bir girişimdi ve birçok kadın bu deneyimden sağ çıkamadı. Tatar, "Rakamlar gerçekten oldukça şok edici" dedi. "Tüm çocukların yaklaşık yarısı, bir biyolojik ebeveyn ve ardından bir üvey ebeveyn ile büyüyordu."

    Elbette, Grimm kardeşlerin peri masalları çılgınca popüler oldu ve "Pamuk Prenses"ten "Karmakarışık"a birçok Disney filminin temelini oluşturdu. Bu filmler ve 19. yüzyıl Danimarkalı yazar Hans Christian Andersen'den ilham alan filmler, bize şimdiye kadar ekrana getirilen en ikonik kötü adamlardan bazılarını verdi: "Küçük Deniz Kızı"ndan deniz cadısı Ursula, "Uyuyan Güzel"den Maleficent ve Pamuk Prenses'ten Kötü Kraliçe. Ancak toplum, kadınlara yönelik muamelesini ve tasvirlerini hesaba katmaya devam ettikçe, Disney, "Moana", "Frozen" ve görkemli bir şekilde dağınık "Maleficent" gibi filmlerde kötü üvey anne figürlerinin çoğunu rehabilite etmeye (veya onları tamamen atlamaya) başladı. bu da itibari periyi şefkatli ama yanlış anlaşılan bir figür olarak resmediyor.

    Tatar bu değişikliği olumlu görüyor. "Beni yanlış anlama," dedi; "Eski zaman hikayeleri benim için bir bakıma kutsal. Ama Almanya'da artık 19. yüzyılda yaşamıyoruz. Değerlerimiz değişti ve anlattığımız hikayeler de değişmeli."