COVID-19 Aşısının Uzun Vadeli Yan Etkileri Var Mı?

    COVID-19 aşıları yeni olduğu için, bazı insanlar aşıları yapanlar üzerindeki etkilerini sordu. Kısa vadeli yan etkiler (yani, aşı yapıldıktan sonraki günlerde meydana gelenler), klinik araştırma raporları ve kişisel deneyimler nedeniyle kolayca görülebilir, ancak insanlar bu aşıların olası uzun vadeli etkilerini de merak ediyor. Bu soruyu cevaplamak için bilim adamları mevcut kanıtları incelerler ve bilim kuralları bilim adamlarının uzun vadeli etkilerin asla olamayacağını söylemelerine izin vermezken, bu aşıların uzun vadeli zararlara neden olmayacağına dair kanıtlar güçlüdür.

Kanıt

Aşı geçmişi

    Aşıların geçmişi, aşılamadan sonra ciddi etkilerin oluşabileceğini göstermektedir. Ancak aşı olduklarında, bu etkiler aşılamadan sonraki iki ay içinde ortaya çıkma eğilimindedir:

• Ağızdan çocuk felci aşısı — ABD'de artık kullanılmayan ağızdan çocuk felci aşısının yaklaşık 2,4 milyon alıcısından 1'i, aşı virüsü "vahşi tip" çocuk felci virüsüne geri döndüğünde aşılamanın ardından felç oldu. Bu, aşı alıcısında viral replikasyon sırasında laboratuvarda virüsü zayıflatan genetik değişiklikler kaybolduğunda meydana geldi. Aşıdan yaklaşık yedi ila 30 gün sonra (bir ila dört hafta) felç meydana geldi. Aşı alıcıları virüsü dışkılarıyla “döktüğünden”, zaman zaman bu kişilerin temasları, enfekte olduklarında felç olur ve onlarda genetik geri dönüş meydana gelir. Bu ikincil olay, ilk kişinin aşılanmasından sonra 60 gün (sekiz ila dokuz hafta) kadar sürebilir (çünkü virüsün bir sonraki kişiye yayılması zaman almıştır).
• Sarı humma aşısı — Sarı humma aşısı ABD'de rutin olarak tavsiye edilmez, ancak belirli ülkelere seyahat için gereklidir. Bu aşının alınmasından sonra iki gecikmeli olumsuz etki tespit edilmiştir:
  • Sinir sistemi tutulumu - Bu etki, beyin veya omuriliğin şişmesine neden olur. En sık olarak 6 aylıktan küçük bebekler bu aşıyı aldığında meydana geldi, bu nedenle bu grubun aşı yaptırmaları önerilmez. Daha az sıklıkta da olsa aşıyı alan 6 aylıktan büyük kişilerde de olabilir. Bu olduğunda, aşının alınması ile semptomların başlaması arasındaki ortalama süre iki haftadır ve bu süre üç haftaya kadar çıkar.
  • Visserotropik hastalık - Bu durum, çoklu sistem organ yetmezliği ile karakterizedir. Sarı humma enfeksiyonu da çoklu sistem organ yetmezliğine neden olabilir. Bu olumsuz olay o kadar seyrek meydana geldi ki 2000'lerin başına kadar tanımlanmadı. Bu durumda aşı virüsü çoğalır ve tüm vücuda yayılır; başlangıç, aşılamadan bir haftadan daha kısa bir süre sonra meydana gelir, çoğunlukla aşının alınmasından yaklaşık üç gün sonra meydana gelir.
• İnfluenza aşısı — İnfluenza aşısı ile ilişkili iki ciddi advers olay da öğreticidir:
  • 1976 domuz gribi aşısı, solunum kaslarını içerebilen yükselen bir felç olan Guillain-Barré sendromunun (GBS) nadir bir nedeni olarak tanımlandı. Daha sonraki çalışmalar, grip aşılarının, 1 milyon doz aşı başına yaklaşık 1 kişide GBS'nin bir nedeni olduğunu bulmuştur. Buna karşılık, GBS'nin de bir nedeni olan influenza enfeksiyonu, bu duruma 1 milyon enfeksiyonda yaklaşık 17 kişide neden olur - aşılamadan 17 kat daha sık. Aşıyı takiben hemen hemen tüm vakalar, aşının alınmasından sonraki sekiz hafta içinde meydana geldi.
  • 2009 yılında, H1N1 salgını sırasında, Avrupa'da kullanılan bir grip aşısının, yaklaşık 55.000 aşı alıcısından 1'inde narkolepsiye neden olduğu bulundu. Narkolepsi, gün boyunca aşırı yorgunluk ve uyku periyotları ile karakterize bir uyku bozukluğudur. Pandemi sırasında kullanılan çeşitli grip aşılarına rağmen, yalnızca bir tanesi bu soruna neden oldu ve bunun, kullanılan diğer tüm aşılarla karşılaştırıldığında o aşı tarafından sunulan koşulların bir araya gelmesinden kaynaklandığına inanılıyor. Ortalama semptomların başlangıcı aşılamadan sonraki yedi hafta içinde meydana geldi.
• MMR aşısı — Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık (MMR) aşısı alan yaklaşık 30.000 kişiden 1'i trombositlerde geçici bir düşüş yaşayabilir; trombositopeni denilen bir durum. Trombositler kanın pıhtılaşmasından sorumlu hücrelerdir. Hem kızamık hem de kabakulak enfeksiyonları trombositopeniye neden olabilir. Bu durum çoğunlukla aşılamadan sonraki bir ila üç hafta arasında görülür, ancak bazı durumlarda aşılamadan sonra sekiz haftaya kadar ortaya çıkar.

    Bu deneyimler iki önemli bulguyu ortaya koymaktadır. İlk olarak, bu olaylar meydana geldiğinde, başlangıç, aşının alınmasından sonraki sekiz hafta içindeydi. İkincisi, tüm bu vakalarda, H1N1 aşısı sonrası narkolepsi hariç, aşının yan etkisi enfeksiyondan kaynaklanabilecek bir şeydi, yani virüse yakalanmak da bu sonuçları yaşama riskini taşıyordu. Narkolepsi deneyiminde, nedenin o aşının hazırlanmasında kullanılan adjuvanla ilgili olduğu belirlendi.

    Ne olursa olsun, bu tarih aşı bilim adamlarını alçaltıyor. İnsanların hayatlarını ellerinde tuttuklarını biliyorlar. Tarihteki belki de en üretken aşı bilimcisi olan Dr. Maurice Hilleman'ın belirttiği gibi, “İlk birkaç milyon doz çıkana kadar asla rahat nefes almıyorum” (Kişisel iletişim, Paul Offit, 2004). Bu nedenle bilim adamları ve halk sağlığı yetkilileri, her aşının kullanıma sunulmasından önce, sırasında ve sonrasında ilgili verileri dikkatli bir şekilde analiz eder ve sürekli olarak izler.

Kovid-19 aşıları

    Bu geçmişi göz önünde bulundurarak bile, bazıları daha önce insanlarda kullanım için onaylanmadıkları için COVID-19 aşılarını makul bir şekilde merak ediyor. Milyonlarca doz uygulandığına göre, birkaç nadir fakat ciddi yan etki öğrendik. Hepsi aşılamadan kısa bir süre sonra ortaya çıkar:

• Trombositopeni sendromlu tromboz (TTS) - TTS, bir kişinin kan pıhtılaşmasının yanı sıra trombositopeni adı verilen düşük trombosit sayısı yaşadığı bir durumdur. Pıhtılar çeşitli organlardaki damarlarda veya bacaklarda oluşabilir. TTS, J&J/Janssen aşısı gibi adenovirüs bazlı bir COVID-19 aşısı alan her 1 milyon kişiden yaklaşık 1-2'sinde görülür. TTS, aşılandıktan sonra üç haftaya kadar gelişir. 18 ila 64 yaş arasındaki herkes bu yan etkiyi yaşayabilirken, en sık 30 ila 49 yaş arasındaki kadınlarda görülür.
• Guillain-Barré sendromu (GBS) — GBS, bağışıklık sisteminin periferik sinir sistemine, yani beynin veya omuriliğin parçası olmayan, ancak vücudun geri kalanında bulunan sinirlere saldırdığı bir durumdur. GBS'nin, adenovirüs bazlı bir aşı (örn., J&J/Janssen) alan her 100.000 kişiden yaklaşık 1'inde meydana geldiği bulunmuştur. Genellikle aşı olduktan sonraki ilk üç hafta içinde ortaya çıkar. Durum en sık 50 ila 64 yaş arasındaki erkeklerde tanımlanmıştır, ancak ara sıra kadınlarda ve 65 yaş ve üstü kişilerde ortaya çıkabilir.
• Miyokardit - Miyokardit, kalbin iltihaplanmasıdır. Her 50.000 mRNA aşısı alıcısından yaklaşık 1'i bu durumu yaşar, ancak büyük olasılıkla 29 yaş ve altındaki yetişkinlerde ve daha sık erkeklerde görülür. Bu durum tipik olarak aşılamadan sonraki dört gün içinde ortaya çıkar. İkinci dozun alınmasından sonra daha olasıdır, ancak herhangi bir dozu takiben ortaya çıkabilir.

    Bu vakaların her birinde, yan etki aşılamadan sonraki birkaç gün ile birkaç hafta arasında meydana geldi, ancak tümü aşılamadan iki ay önce meydana geldi. Benzer şekilde, COVID-19 enfeksiyonu da miyokardit ve GBS'ye neden olur ve çeşitli kan pıhtılaşma sorunları ile ilişkilidir ve enfeksiyondan sonra bunları yaşama riski aşıdan sonra daha fazladır.

    Bazıları hala bu aşıların alınmasından aylar veya yıllar sonra neler olabileceğini merak ediyor, ancak bu aşıların nasıl işlendiğine dair bildiklerimize de güvenebiliriz:

mRNA aşısı

• COVID-19 mRNA aşıları yeni olmasına rağmen, bu tip aşı daha önce insanlarda incelenmiştir. HIV, kuduz, Zika ve gribe karşı mRNA aşıları, insanlarda faz 1 ve faz 2 denemelerinde test edilmiştir. Teknoloji, bazı kanserleri tedavi etmenin bir yolu olarak klinik deneylerde de kullanılmıştır. Bu ürünler insanlarda kullanım için ruhsatlandırılmamış olsa da sebepleri güvenlikle ilgili değildir. Aslında bu çabalar, COVID-19 aşıları için düşünüldüğünde faydalı olan mRNA teknolojisi ve güvenliği hakkında önemli ön bilgiler toplamamızı sağladı.
• mRNA, vücudumuzun tüm hücrelerinde her gün protein üretiminde yapılır ve kullanılır. Bu nedenle, hücreler, gerekenden daha fazla miktarda protein yapılmamasını sağlamak için mekanizmalara sahiptir. Bunun bir yolu, mRNA'nın bir "poli(A) kuyruğuna" sahip olmasıdır. Sitoplazmada bu kuyruk mRNA bozunmasını sağlar. MRNA, hücrede protein yapmak için kullanıldığından, poli(A) kuyruğunun uzunluğu, mRNA'nın bir protein planı olarak kullanılmaya devam etmesi için çok kısa olana kadar azalır. Bu gerçekleştiğinde, mRNA parçalanır ve hücresel enkaz olarak çıkarılır. Bu süreç, mRNA'nın sitoplazmada ne kadar süre kalacağını ve dolayısıyla ne kadar protein üretildiğini sınırlar.
• Bu nedenle, poli(A) kuyrukları, hücrenin aşı mRNA'sını zamanında parçalamasını sağlar. Benzer şekilde, bu anlayış, bilim adamlarının aşı ile verilen mRNA'yı hücrede bağışıklık oluşturmak için gerekenden daha uzun süre kalmamasını sağlayacak şekilde tasarlamasına olanak tanır.

Adenovirüs bazlı aşı

• COVID-19 adenovirüs aşıları yeni olmasına rağmen, bu aşı türü daha önce insanlarda çalışılmış ve 2020 yazından itibaren 1 yaş ve üzerindekilerde Avrupa'da kullanılmak üzere başka bir adenovirüs bazlı aşı onaylanmıştır. Bu aşı, Ebola aşısının iki dozundan biri ve Johnson & Johnson aşısıyla aynı tip adenovirüs kullanıyor.
• Adenovirüs bazlı aşılar, proteini yapmak için bir plan görevi gören mRNA'yı yapmak için kullanılan DNA'yı hücrenin çekirdeğine iletir. DNA daha stabildir ve mRNA'dan daha uzun sürer; bu, aşılamadan sonra bir ila iki ay boyunca bağışıklık tepkisinin güçlendirilmesiyle kanıtlanır. Bununla birlikte, AstraZeneca COVID-19 aşısı ile ilgili çalışmalar, insanlar ilk dozdan altı hafta sonra ikinci bir doz alırlarsa, ilk dozdan 12 hafta sonra ikinci dozu alanlara göre daha düşük bağışıklık tepkilerine sahip olduklarını göstermiştir. İkinci doz hafıza tepkileri oluşturduğundan, birincil bağışıklık tepkisi tamamen geliştikten sonra uygulanması daha iyidir. Bu nedenle, altı hafta yerine 12 hafta sonra iyileşen yanıtlar, aşının bir doz verildikten altı ila 12 hafta sonra işlenerek yapıldığını göstermektedir.
• Bu zamanlama, aşılamadan üç hafta sonra proteinin artık üretilmediğini, ancak antijen sunan hücreler olarak adlandırılan ve antijenden protein parçalarını içeren bağışıklık sisteminin özel hücrelerinin lenfte bulunabileceğini öne süren farelerde yapılan çalışmalarla uyumludur. aşılamadan sonra yaklaşık dört ila altı hafta boyunca düğümler.

     Diğer aşılarla elde edilen bilgiler nedeniyle, FDA, COVID-19 aşıları yapan şirketlerin, verilerini onay için sunmadan önce en az sekiz hafta boyunca deney katılımcılarını takip etmelerini zorunlu kıldı. Aynı şekilde aşı denemelerine katılanlar, aşıların kullanımı onaylanmış olmasına rağmen takip edilmeye devam ediliyor.

Yanlış bilgi

    Aşıların uzun vadeli etkileriyle ilgili endişeler meşru olsa da, organize aşı karşıtı endüstrinin COVID-19 aşıları hakkında şüphe ve kafa karışıklığı yaratmanın bir yolu olarak bu konuyu hedef aldığını bilmek önemlidir. Dijital Nefretle Mücadele Merkezi'ne göre, profesyonel aşı karşıtı aktivistler, 2020 sonbaharında bir kez mevcut olan COVID-19 aşılarının kabulünü azaltacak mesajlar oluşturmak için bir toplantı düzenlediler. Bu organize çabalar, insanları aşılar konusunda uç noktalara, yani aşılar hakkında meşru sorular sormaktan “aşı karşıtı olmaya”, tüm aşıları reddetmeye ve komplo teorilerine ve yanlış anlatılara inanmaya yönlendirmeyi amaçlıyor. Bazı durumlarda, bu gruplardaki bireyler bilime inanmazlar ve diğer durumlarda, COVID-19'a karşı “korumak” için diğer ürünlerin kullanımını teşvik ederek bu tereddütten yararlanmaya çalışırlar.