Haçlı Seferleri: Sebepler, Hedefler ve Nasıl Başladı?

    Haçlı Seferleri, öncelikle her iki grup tarafından kutsal kabul edilen kutsal mekanların kontrolünü güvence altına almak için Hıristiyanlar ve Müslümanlar arasında başlatılan bir dizi dini savaştı. Toplamda, 1096 ile 1291 yılları arasında sekiz büyük Haçlı seferi gerçekleşti. Kanlı, şiddetli ve çoğu zaman acımasız çatışmalar Avrupalı ​​Hıristiyanların statüsünü yükseltti ve onları Orta Doğu'daki toprak mücadelesinde önemli oyuncular haline getirdi.

Haçlı Seferleri Neydi?

    11. yüzyılın sonunda, Batı Avrupa,  Bizans İmparatorluğu  ( eskiden Roma İmparatorluğu'nun doğu yarısı ) ve İslam medeniyeti gibi diğer Akdeniz medeniyetlerinin gerisinde kalmasına rağmen, kendi başına önemli bir güç olarak ortaya çıkmıştı. Orta Doğu ve Kuzey Afrika İmparatorluğu.

    Ancak Bizans, işgalci Selçuklu Türklerine önemli ölçüde toprak kaybetmişti. Yıllarca süren kaos ve iç savaştan sonra, general Alexius Comnenus 1081'de Bizans tahtını ele geçirdi ve kalan imparatorluğun kontrolünü İmparator I. Alexius olarak pekiştirdi.

    1095'te Aleksios, Papa II . Urban'a elçiler gönderdi ve Türk tehdidine karşı koymak için Batı'dan paralı askerler istedi. Doğu ve Batı'daki Hıristiyanlar arasındaki ilişkiler uzun süredir kırılgan olmasına rağmen, Aleksios'un isteği durumun düzeldiği bir zamanda geldi.

    Kasım 1095'te Güney Fransa'daki Clermont Konsili'nde Papa, Batılı Hıristiyanları Bizanslılara yardım etmek ve Kutsal Toprakları Müslüman kontrolünden geri almak için silaha sarılmaya çağırdı. Bu Haçlı Seferlerinin başlangıcı oldu.

    Papa Urban'ın ricası, hem askeri seçkinler hem de sıradan vatandaşlar arasında muazzam bir tepkiyle karşılandı. Silahlı hacca katılanlar, Kilise'nin sembolü olarak bir haç takarlardı.

    Haçlı Seferleri , Tapınak Şövalyeleri , Cermen Şövalyeleri ve Hastane Şövalyeleri de dahil olmak üzere birkaç dini şövalye askeri düzeni için zemin hazırladı . Bu gruplar Kutsal Toprakları savundu ve bölgeye gelen ve bölgeden gelen hacıları korudu.

Birinci Haçlı Seferi ( 1096 - 99 )

    Dört Haçlı ordusu, Saint - Gilles'li Raymond, Bouillon'lu Godfrey, Vermandois'li Hugh ve Taranto'lu Bohemond ( yeğeni Tancred ile birlikte ) tarafından yönetilen farklı Batı Avrupa bölgelerindeki birliklerden oluşturuldu. Bu gruplar Ağustos 1096'da Bizans'a doğru yola çıktılar.

    “Halkın Haçlı Seferi” olarak bilinen daha az organize bir şövalye ve halk grubu, Keşiş Peter olarak bilinen popüler bir vaizin komutası altında diğerlerinden önce yola çıktı.

    Aleksios'un Haçlıların geri kalanını bekleme tavsiyesini dikkate almadan, Peter'ın ordusu Ağustos başında Boğaz'ı geçti. Haçlılar ile Müslümanlar arasındaki ilk büyük çatışmada Türk kuvvetleri işgalci Avrupalıları Cibotus'ta ezdi.

    Ünlü Kont Emicho liderliğindeki bir başka Haçlı grubu, 1096'da Rheinland'ın çeşitli kasabalarında bir dizi Yahudi katliamı gerçekleştirerek, yaygın bir öfke uyandırdı ve Yahudi - Hıristiyan ilişkilerinde büyük bir krize neden oldu.

    Dört ana Haçlı ordusu Konstantinopolis'e vardığında, Aleksios, liderlerinin kendisine bağlılık yemini etmelerinde ve Türklerden geri alınan tüm topraklar ve fethedebilecekleri diğer tüm topraklar üzerindeki yetkisini tanımalarında ısrar etti. Boemondo dışında hepsi yemin etmeye direndi.

    Mayıs 1097'de Haçlılar ve Bizans müttefikleri, Anadolu'daki Selçuklu başkenti İznik'e ( şimdi İznik, Türkiye ) saldırdı. Şehir Haziran sonunda teslim oldu.

Kudüs'ün Düşüşü

    Haçlılar ve Bizans liderleri arasındaki ilişkilerin bozulmasına rağmen, birleşik kuvvet, Haziran 1098'de Suriye'nin büyük şehri Antakya'yı ele geçirerek Anadolu'daki yürüyüşünü sürdürdü.

    Antakya'nın kontrolü üzerindeki çeşitli iç mücadelelerden sonra, Haçlılar Kudüs'e doğru yürüyüşe başladılar , ardından Mısır Fatımileri tarafından işgal edildi ( Şii Müslümanlar olarak Sünni Selçukluların düşmanıydı ).

    Haziran 1099'da Kudüs'ün önünde kamp kuran Hristiyanlar, kuşatma altındaki şehrin valisini Temmuz ortasına kadar teslim olmaya zorladı.

    Tankred'in koruma sözüne rağmen, Haçlılar Kudüs'e muzaffer girişlerinde yüzlerce erkek, kadın ve çocuğu katlettiler.

İkinci Haçlı Seferi ( 1147 - 49 )

    Birinci Haçlı Seferi'nden sonra beklenmedik bir şekilde kısa bir süre içinde amaçlarına ulaşan Haçlıların çoğu evlerine doğru yola çıktı. Fethedilen bölgeyi yönetmek için kalanlar, Kudüs, Edessa, Antakya ve Trablus'ta dört büyük batı yerleşimi veya Haçlı devleti kurdular.

    Müthiş kaleler tarafından korunan Haçlı devletleri, Müslüman kuvvetlerin “Frank” olarak adlandırdıkları Hıristiyanlara karşı kendi kutsal savaşlarında ( veya cihatlarında ) zemin kazanmaya başladığı 1130'lara kadar bölgede üstünlüğü elinde tuttu.

    1144'te Musul valisi Selçuklu generali Zengi, Edessa'yı ele geçirerek en kuzeydeki Haçlı devletinin kaybına yol açtı.

    Edessa'nın düşüş haberi Avrupa'yı hayrete düşürdü ve Batı'daki Hıristiyan yetkililerin yeni bir Haçlı Seferi çağrısı yapmasına neden oldu. İki büyük hükümdar, Fransa Kralı VII. Louis ve Almanya Kralı III. Conrad tarafından yönetilen İkinci Haçlı Seferi 1147'de başladı.

    O Ekim ayında Türkler, Birinci Haçlı Seferi sırasında Hıristiyanların büyük bir zafer kazandığı Dorylaeum'da Conrad'ın güçlerini yok ettiler.

    Louis ve Conrad ordularını Kudüs'te toplamayı başardıktan sonra, Suriye'nin Şam kalesine yaklaşık 50.000 kişilik bir orduyla ( şimdiye kadarki en büyük Haçlı kuvveti ) saldırmaya karar verdiler.

    Şam hükümdarı Zengi'nin Musul'daki halefi Nureddin'i yardıma çağırmak zorunda kaldı. Birleşik Müslüman kuvvetleri Haçlılara küçük düşürücü bir yenilgi vererek İkinci Haçlı Seferi'ni kesin olarak sonlandırdı.

    Nureddin, 1154'te genişleyen imparatorluğuna Şam'ı ekledi.

Üçüncü Haçlı Seferi ( 1187 - 92 )

    Kudüs Haçlıları'nın Mısır'ı ele geçirmeye yönelik sayısız girişiminden sonra, Nureddin'in güçleri ( general Şirkuh ve yeğeni  Selahaddin önderliğindeki ) 1169'da Kahire'yi ele geçirdi ve Haçlı ordusunu tahliye etmeye zorladı.

    Şirkuh'un müteakip ölümü üzerine, Selahaddin kontrolü ele geçirdi ve Nureddin'in 1174'teki ölümünden sonra hızlanan bir fetih kampanyası başlattı.

    1187'de Selahaddin, Kudüs Haçlı Krallığı'na karşı büyük bir kampanya başlattı. Birlikleri Hattin savaşında Hıristiyan ordusunu neredeyse yok ederek önemli şehri büyük miktarda toprakla birlikte geri aldı.

    Bu yenilgilere duyulan öfke, yaşlanmakta olan İmparator Fransa Kralı II. Aslan yürekli Frederick Barbarossa ( tüm ordusu Suriye'ye ulaşmadan önce Anadolu'da boğuldu ).

    Eylül 1191'de Richard'ın kuvvetleri, Üçüncü Haçlı Seferi'nin tek gerçek savaşı olacak olan Arsuf savaşında Selahaddin'i yendi.

    Richard, yeniden ele geçirilen Yafa kentinden bölgenin bir kısmı üzerinde Hıristiyan kontrolünü yeniden kurdu ve şehri kuşatmayı reddetmesine rağmen Kudüs'e yaklaştı.

    Eylül 1192'de Richard ve Selahaddin, Kudüs Krallığı'nı yeniden kuran ( Kudüs şehri olmasa da ) ve Üçüncü Haçlı Seferi'ni sona erdiren bir barış anlaşması imzaladılar.

Dördüncü Haçlı Seferi: Konstantinopolis'in Düşüşü

    Papa III. Innocent 1198'de yeni bir Haçlı Seferi çağrısında bulunsa da, Avrupa ve Bizans içindeki ve arasındaki güç mücadeleleri Haçlıları 1203 ortalarında hüküm süren Bizans imparatoru Papa III. Innocent'ten uzaklaştırdı.

    Yeni imparatorun Bizans kilisesini Roma'ya teslim etme girişimleri sert bir direnişle karşılandı ve IV. Alexius 1204 başlarında bir saray darbesinden sonra boğuldu.

    Buna karşılık, Haçlılar Konstantinopolis'e savaş ilan ettiler ve Dördüncü Haçlı Seferi, o yıl içinde görkemli Bizans başkentinin kanlı bir fetih, yağma ve neredeyse yok edilmesiyle damgasını vuran yıkıcı Konstantinopolis Düşüşü ile sona erdi.

Nihai Haçlı Seferleri ( 1208 - 1271 )

    13. yüzyılın geri kalanı boyunca, çeşitli Haçlı Seferleri, Kutsal Topraklardaki Müslüman güçleri devirmeyi değil, Hıristiyan inancının düşmanları olarak görülenlerle savaşmayı amaçladı.

     Albigensian Haçlı Seferi ( 1208 - 29 ), Fransa'daki sapkın Cathari veya Albigensian Hristiyan mezhebinin kökünü kazımayı amaçlarken, Baltık Haçlı Seferleri ( 1211 - 25 ) Transilvanya'daki paganları boyun eğdirmeye çalıştı.

    1212'de binlerce küçük çocuğun Kudüs'e yürümeye yemin etmesiyle sözde bir Çocuk Haçlı Seferi gerçekleşti. Çocuk Haçlı Seferi olarak adlandırılsa da, çoğu tarihçi bunu gerçek bir haçlı seferi olarak görmez ve birçok uzman grubun gerçekten çocuklardan oluşup oluşmadığını sorgular. Hareket Kutsal Topraklara asla ulaşmadı.

    III. Innocent tarafından 1216'da ölümünden önce harekete geçirilen Beşinci Haçlı Seferinde, Haçlılar Mısır'a hem karadan hem de denizden saldırdılar, ancak 1221'de Selahaddin'in yeğeni El-Malik el-Kamil liderliğindeki Müslüman savunuculara teslim olmak zorunda kaldılar.

    1229'da, Altıncı Haçlı Seferi olarak bilinen sefer sırasında, İmparator II. Frederick, el-Kamil ile müzakere yoluyla Kudüs'ün barışçıl bir şekilde Haçlı kontrolüne geçmesini sağladı. Barış anlaşması on yıl sonra sona erdi ve Müslümanlar Kudüs'ün kontrolünü kolayca geri aldı.

    1248'den 1254'e kadar Fransa'nın IX. Louis, Mısır'a karşı bir haçlı seferi düzenledi. Yedinci Haçlı Seferi olarak bilinen bu savaş Louis için bir başarısızlıktı.

Memlükler

    Haçlılar mücadele ederken, İslam İmparatorluğu'nun eski kölelerinden gelen Memlükler olarak bilinen yeni bir hanedan Mısır'da iktidara geldi. 1260'ta Filistin'deki Memluk kuvvetleri, bölgedeki Hıristiyanlar için potansiyel bir müttefik olarak ortaya çıkan Cengiz Han ve onun soyundan gelen bir istilacı güç olan Moğolların ilerlemesini durdurmayı başardı.

    Acımasız Sultan Baybars yönetiminde Memlükler 1268'de Antakya'yı yıktı. Buna karşılık Louis 1270'de Sekizinci Haçlı Seferi'ni düzenledi. İlk amaç Suriye'de kalan Haçlı devletlerine yardım etmekti, ancak görev Louis'in öldüğü Tunus'a yönlendirildi.

    İngiltere Kralı I. Edward , 1271'de başka bir sefere çıktı. Genellikle Sekizinci Haçlı Seferi ile gruplandırılan ancak bazen Dokuzuncu Haçlı Seferi olarak anılan bu savaş, çok az başarılı oldu ve Kutsal Topraklara yapılan son önemli haçlı seferi olarak kabul edildi.

Haçlı Seferleri Bitiyor

    1291'de, kalan tek Haçlı şehirlerinden biri olan Acre, Müslüman Memlüklerin eline geçti. Birçok tarihçi, bu yenilginin Haçlı Devletlerinin ve Haçlı Seferlerinin sonunun geldiğine inanıyor.

    Kilise, 1291'den sonra sınırlı hedeflerle küçük Haçlı Seferleri düzenlese de ( esas olarak Müslümanları fethedilen topraklardan itmeyi veya pagan bölgeleri fethetmeyi amaçlayan askeri kampanyalar ) bu tür çabalara verilen destek, Reform'un yükselişi ve buna bağlı olarak papalığın düşüşüyle ​​birlikte 16. yüzyılda azaldı.

Haçlı Seferlerinin Etkileri

    Haçlı Seferleri nihayetinde Avrupalılar için bir yenilgi ve Müslüman bir zaferle sonuçlanmış olsa da , çoğu kişi onların Hıristiyanlığın ve Batı medeniyetinin erişimini başarıyla genişlettiklerini iddia ediyor. Roma Katolik Kilisesi zenginlikte bir artış yaşadı ve Haçlı Seferleri sona erdikten sonra Papa'nın gücü yükseldi.

    Haçlı Seferleri sonucunda Avrupa'da ticaret ve ulaşım da gelişti. Savaşlar, tedarik ve nakliye için sürekli bir talep yarattı, bu da gemi inşası ve çeşitli malzemelerin imalatıyla sonuçlandı.

    Haçlı Seferleri'nden sonra, bazı tarihçilerin Rönesans'ın yolunu açmış olabileceğine inandıkları Avrupa çapında seyahat ve öğrenmeye artan bir ilgi vardı .

    Ancak İslam'ın takipçileri arasında Haçlılar, ahlaksız, kanlı ve vahşi olarak kabul edildi. Müslümanların, Yahudilerin ve diğer Hıristiyan olmayanların acımasız ve yaygın katliamı, uzun yıllar devam eden acı bir kırgınlıkla sonuçlandı. Bugün bile, bazı Müslümanlar Batı'nın Orta Doğu'ya müdahalesini alaycı bir şekilde “haçlı seferi” olarak adlandırıyorlar.

Haçlı Seferlerinin Sonuçları

Siyasi Sonuçlar

• Haçlı Seferleri’nde birçok soylunun ölmesi veya geriye dönebilenlerin parasızlık sebebiyle mallarını satması Avrupa’da derebeylik sisteminin zayıflamasına, merkezi krallıkların güçlenmesine neden oldu.
• Türkiye Selçuklularının, Haçlılarla savaşmasını fırsat bilen Bizans, Batı Anadolu topraklarını ele geçirdi.
• Türklerin, İslam dünyasındaki saygınlığı arttı ancak batıya ilerleyişleri bir süre durdu.

Dini Sonuçları

• Katolik kilisesi ile Ortodoks kilisesi arasındaki ayrılıklar daha da arttı.
• Kudüs’ün Müslümanlar tarafından geri alınması, seferlerde birçok insanın ölmesi papalara ve din adamlarına olan güveni sarstı.

Ekonomik Sonuçlar

• Doğu - Batı ticareti büyük ölçüde gelişti. Batı Akdeniz ve limanları ( Venedik, Cenova, Marsilya gibi ) önem kazandı.
• Doğu - Batı ticaretinin gelişmesine bağlı olarak Avrupa’da bazı tüccarlar ekonomik yönden güçlendi.
• Seferlere gerekli parasal desteğin sağlanması için kralların Venedikli bankerlerden borç para almaları bankacılık sisteminin gelişmesine ortam hazırladı.
• Avrupalılar doğudaki bazı bitki, baharat, porselen ve cam eşyayı, ipek ve pamuklu kumaşları, halıları ülkelerine götürdüler.
• Seferler neticesinde Anadolu, Suriye ve diğer bölgeler tahrip oldu, tarımsal üretim azaldı, ticari hayat durgunlaştı.

Bilimsel ve Kültürel Sonuçlar

• Avrupalılar Müslümanlardan pusula, barut, kağıt ve matbaanın kullanımını öğrendiler.
• Avrupalılar İslam kültür ve medeniyetini yakından tanıma fırsatı buldular. Bazı İslam alimlerine ait eserleri Latinceye çevirdiler. Bu durum Avrupa’da bilim hayatının büyük ölçüde gelişmesine ortam hazırladı.

    Hiç şüphe yok ki Haçlı Seferleri'nin getirdiği kanlı çatışmalar, Orta Doğu ve Batı Avrupa uluslarını uzun yıllar boyunca etkilemiş ve bugün hâlâ geçerli olan siyasi ve kültürel düşünce ve görüşleri etkilemektedir.