İstanbul'un Spor Tarihi ve Mekanları

    Spor, İstanbul'un sosyal ve toplumsal yaşamını canlı tutan unsurlardan biriydi. Roma döneminden günümüze devlet eliyle ya da bağımsız olarak gerçekleştirilen spor etkinlikleri, insanların gündelik hayatın sorunlarından uzaklaşmasını, geleneksel ve modern formlarla sağlıklı bir yaşam sürmesini sağlamıştır. Aynı zamanda bölgesel ve küresel ölçekte bir barış ve dayanışma kültürü oluşturmanın bir aracı olarak hizmet etti.

BİZANS DÖNEMİ

    Roma dönemindeki en eski sporlar güreş, okçuluk, boks, atletizm, zıplama ve çeşitli top oyunlarıydı. Bayram günlerinde yarışları kazananlar ödüllendirildi ve üstün başarı gösterenler için anıtlar dikildi. Bazı yarışlarda ellerinde baston ve sopalarla hakemler görevlendirilirdi. Yarışmalara ülkenin uzak bölgelerinden gelen sporcular da katılırdı. Antik Yunan ve Roma'da yaygın olan sporların bir kısmı (Roma İmparatorluğu'nun başkenti olan) İstanbul'da devam ettirilirken, bazı oyunlara ara verilmiş, bazı Türk ve Pers oyunları da İstanbul'a girmiştir. Bizans döneminin eğlence amaçlı oynanan en eski oyunlarından biri gladyatör dövüşleriydi. Gladyatör dövüşleri önceleri savaş esirleri ve köleler de dahil olmak üzere seyirciler önünde belirli bir sistem içinde yapılması nedeniyle bir spor olarak kabul edilmiş ve Roma toplumunu orduyla tanıştırmak ve olası savaşlara hazırlamak amacıyla sergilenmiştir. Ancak gladyatör dövüşleri aşırı şiddet içermesi ve ciddi yaralanmalar hatta ölümle sonuçlanması nedeniyle kısa bir süre sonra yasaklanmıştır.

    Hıristiyanlığın resmi din olarak kabul edildiği I. Theodosios dönemi (379-395), dini ve siyasi dönüşümlerin yanı sıra büyük sosyal ve kültürel dönüşümlerin de yaşandığı bir dönemdir. Roma İmparatorluğu'nun bu Hıristiyan imparatoru tüm pagan kulüplerini feshetti, bazı spor etkinliklerini yasakladı ve diğerlerini kısıtladı. Örneğin, Roma tarzı gladyatör dövüşlerini yasakladı. Merkezi Olimpia'da (Atina) olan geleneksel olimpiyat oyunları MÖ 776'dan beri yapılıyordu, ancak oyunların başlangıcı daha da eskiye dayanıyor. Bu geleneksel oyunlar en son 390'lı yılların başında oynandı. Bu tarihten sonra bir süre İstanbul'da yeniden başlatılsalar da, İstanbul'daki olimpiyatlar pagan köklerinden uzaklaşarak hem şekil hem de içerik olarak Hıristiyanlık fikrine uygun olarak değişiklikler yapılmıştır.

    Olimpiyatların en sevilen oyunları arasında yer alan araba yarışları, olimpiyatların kaldırılmasından sonra popüler bir spor aktivitesi haline geldi. Sık sık, hatta eğlence olsun diye düzenlenen araba yarışlarına başlarda sadece askeri kökenli yarışçılar katılırdı. Zamanla meslek olarak kabul edilmeye başlanmış ve toplumun her kesimi tarafından benimsenmiştir. Soylular, imparatorlar ve sıradan insanlar 10. yüzyıldan itibaren bu spora katılmaya başladılar . Örneğin, Constantine VIII, diğer yarışmacılarla aynı koşullar altında yarışlarda yer aldı. 5. yüzyılda araba yarışları günde 30-50 kez yapılırken , 10. yüzyılda bu sayı azalmıştır.yüzyılda sabah 8'e, 4'e, akşam 4'e indi. Hipodrom'da araba yarışları yapıldı. Yarış alanı iki bölümden oluşuyordu. “Spina” adı verilen duvarla çevrili bölüm ortadaydı ve Yılanlı Sütun ve Dikilitaş'ı içeriyordu. Bu bölümün çevresinde 480 m. dört savaş arabasına yetecek genişlikte uzun bir parkur. Başlangıçta Kırmızılar ve Beyazlar olarak ayrılan orijinal yarışçı gruplarına Maviler ve Yeşiller eklendikten sonra takım sayısı dörde yükseldi. Takımların renkleri, varoluşun özünü oluşturan 4 bileşene atfedildi. Yeşil dünyayı simgeliyordu; havayı beyazla; ateşi kırmızı, suyu mavi. Daha sonraki dönemlerde yarışları diğer takımlardan daha az kazanan Kırmızılar ve Beyazlar sırasıyla Yeşiller ve Maviler'e katıldı. Her arabayı 4 at çektiği için arabalara "quadriga" adı verildi. Yarışlar sarayın ve imparatorun resmi izni ile yapılırdı. VIP oturma alanı sayılabilecek “cathisma” adlı tekkede imparator ve yakınları yarışları izledi. Atlar, halkın çılgın tezahüratları arasında spina çevresinde son derece hızlı koşarlardı. Biniciler çapraz deri kemerlerle tutturulmuş kolsuz deri tunikler giyer ve baldırlarını macunla sararlardı. Her yarışmacı yedi büyük gezegeni temsil eden hipodromu saat yönünün tersine yedi kez turlamak zorunda kaldı. Yedi devekuşu yumurtası, tüm seyircilerin görebileceği şekilde bir masaya yerleştirildi ve her aşamayı tamamlayan yarışmacı bu yumurtalardan birini alacaktı. Kazananlara büyük ödüller verildi ve bazıları için spinada anıtlar dikildi. Dans, pandomim.

    Maviler ve Yeşiller aynı anda siyasi gruplar olduğu için araba yarışları sıklıkla kavga ve çatışmalarla sona ererdi. Hipodrom'da başlayan kavgalar sokaklara taşardı. Ancak Bizans'ta bedava ekmek dağıtımından sonra toplumu mutlu eden ikinci olay araba yarışları olmuştur. Araba yarışları sadece bir eğlence aracı olarak değil, aynı zamanda resmi törenlerin bir parçası olarak kabul edildiğinden, saraydan en alt sınıflara kadar toplumun her kesimi ilgilenmiştir. Yarışlar 1204'teki Latin işgaline kadar devam etti. İstanbul'da artık Hipodrom, Hipodrom'daki anıtlar ve diğer yapılar yıkıldığı için araba yarışları yapılmadı.

    Bizans İstanbul'daki sporlardan biri de “polo” idi. Polo, Türk halkının en eski oyunlarından biridir ve “çöğen” ve “çevgan” olarak da adlandırılır. Bu oyun Farsça tshu-gandan (çugan) kelimesinden gelir ve Bizans'ta “tzykanion”a dönüşmüştür. Tzykanion, ata binen dört veya altı kişiden oluşan iki takım arasında oynanırdı. Yarışmacılar elma büyüklüğündeki deri topu rakip takımın kale direğine göndermeye çalışacaklardı. II. Theodosios döneminde (408-450) başladığı bilinen oyun için Büyük Saray'ın yanına polo oyunlarına ayrılmış “Tzykanisterion” adlı bir stadyum inşa edilmiştir. Basileios döneminde yeni bir kilisenin yapılması için yapı yıkılmış ve yeni Tzykanisterion kiliseye iki galeri ile bağlanmıştır.

    Bizans döneminde güreş, okçuluk ve cirit yaygındı. Ayrıca Hipodrom'da gösterilen av animasyonları, asil erkeklerin tavşan ve yaban domuzu avı sahnelerinden farklı değildi. İnsanlar arasında eğlence için çuval veya benzeri şeyler kaldırmak halter yapmayı akla getirir. Modern atletizmin dallarından; disk atma, gülle atma, uzun atlama, atletizm sporları yapıldı. Gladyatör dövüşlerinden daha hafif olan Tornemen ve dzustra sporları belirli bir insan kalabalığı arasında popülerdi. Tornemen, Batılıların mızrakla savaşacak iki rakip grubu arasında oynanan Türk cirit ve şövalye maçlarını biraz andırıyordu. Dzustra ise bire bir dövüş sporuydu. Dairesel bir tahta parçası üzerinde oynandığı için “daire satrancı” olarak da adlandırılan Bizans satrancı da bir spor olayı olarak kabul edildi. 

TÜRKİYE DÖNEMİ

    Türk döneminde İstanbul'da spor müsabakaları İslami görüşün izin verdiği sınırlar içinde yapılırdı. Devlet yapısı ve sosyal hayatın birçok alanında olduğu gibi okçuluk, cirit, binicilik gibi ata sporlarının icrasında da Oğuz adetlerinin izleri görülmektedir. Savaş eğitimi faaliyetleri olarak kabul edilen geleneksel sporlar, barışçıl dönemlerde eğlence faaliyetlerine dahil edilmiştir. Genellikle yarışmalar şeklinde gerçekleştirilen spor etkinlikleri kültürel değerlerin devamını sağlarken, bir süre siyasi ve toplumsal kaygılardan uzaklaşmanın da aracı olmuştur. Özellikle modern dönemde spordaki küresel gelişmeler takip edilmiş ve modern sporlar gündelik toplumsal yaşama girmiştir. İstanbullu zanaatkarlar onları koruyup katkıda bulununca spor sıradan insanlar arasında yaygınlaştı; sonuç olarak devletin oluşturduğu tesisler halkın kullanımına açılmıştır. Erken dönemlerde sporun çeşitli dallarına ilişkin monografi ve kanunların hazırlanması, gazete ve dergi basımcılığının gelişmesiyle spor olaylarının medyada tartışılması ve ayrı spor gazetelerinin yayımlanması sporun ilgisi hakkında bize fikir vermektedir. sporda devlet, bilim adamları ve halk.

Geleneksel Sporlar

    Kanuni döneminde 8 yılını İstanbul'da geçiren İtalyan Bassona, “Hava güzel olunca insanlar şehir dışına çıkıyor; kadınlar kadınlarla, erkekler erkeklerle kırsala gider; atlarla koşarlar; kollarını güçlendirirler; direk atarlar; atladılar; taş atarlar; ok atıyorlar…”  , bu da ne kadar yaygın olduğunu gösteriyordu. Atlarla cirit atma ve sopa oyunlarına değinen yazarın betimlemeleri, spor etkinliklerinin çeşitliliğini göstermesi ve Orta Asya kökenli geleneksel sporlar sayesinde kentin kazandığı canlılığı yansıtması bakımından dikkat çekicidir.  

Okçuluk

    Türk kültüründe tarih öncesi çağlara kadar uzanan ve Hz. Okçuluk yapmak isteyenler, Okçular Tekkesi'nden “kabze” denilen tasdik almak zorundaydılar. Bunun için adayın okunu en az 900 “gez” atması gerekiyordu. Okçulukta mesafe ölçü birimi olarak “Gez” kullanılmıştır ve 66 cm'ye eşittir. Bu hesaba göre 594 m'yi geçemeyen kişi başarısız sayılır ve padişah olsa bile kabze verilmezdi.

    Okçulukta çeşitli atış stilleri vardı. En yaygın olanları “menzil” denilen uzun mesafe atışları ve “puta” denilen hedefe yapılan atışlardı. Menzil atışları 4 kategoride gerçekleştirildi. Eski okçular birinci kategoride yarışacaktı. Diğer kategoriler gez sayısına göre “dokuz yüz”, “bin” ve “bin yüz” olarak adlandırılmıştır . Okunu en uzağa atan kişi poligon atışlarında kazanır ve rekor kıran okçu adına “menzil anıtı” dikilirdi. En yüksek rekor, 1.281.5 gez ile II. Bayezid, Yavuz ve Kanuni devirlerinin okçularından Tozkoparan İskender'e ait.. Sultanlardan Mahmud II, okçulukta da yetenekliydi. Mahmud'un okçuluktaki ünü, ' Takvîm-i Vekâyi ' adlı eserinde "geçmiş okçuların bile hayran kalacağı ok atma sanatında bir yeteneğe sahip olması" ve "güçlü bir pençeye sahip olması, devrinin kahramanlarından biri"  olarak ifade edilmiştir. , 4 Aralık 1831 tarihli; Ünlü okçularla birlikte gezdiği 1225 mesafeyi attıktan sonra 17. sırada yer alan padişahın skoru tescillendi.

    Hedef atışı kategorisinde nişan aracı olarak “ayna” adı verilen küçük metal levhalar, sert tahta bloklar ve “putalar” kullanıldı. Puta, içi pamuk tohumu ve talaşla doldurulmuş armut şeklinde yassı bir torbaydı. Bu çanta deriden yapılmış ve bir yere asılmış veya bir direğe bağlanmıştı. Okun ucundaki ok başının ağırlığından dolayı ok uzağa gidemediği için kısa mesafeden puta atışları yapılmıştır. İki grup veya bireyler arasında yapılan bu yarışmada nişan cihazına en çok vuran kişi kazanacaktı. Bir direğin tepesine sürahi, top, elma ve tabak gibi nesneler konur ve puta atışlarında hedef alınırdı. Bu oyun sonucunda “kabak oyunu” ortaya çıkmıştır. Dört nala koşan bir atın etrafında dönerek uzun bir sırık üzerinde hedefi vurmaya dayanan bu oyun, aynı zamanda iyi bir binici olmayı da gerektiriyordu. Osmanlı öncesine dayanan bu oyunun amacı, savaş sırasında kaçıyormuş gibi yapma, arkasını dönüp düşmanı vurma yöntemini edinmekti. 

    Okçulukta daha az yaygın olan üçüncü atış türü ise, kalın ve sert bir hedefi okla delmeyi amaçlayan “zarp” atışıydı. Okçular, sarı pirinç çan delmek, kalın kütüklere ok yapıştırmak, koruma amaçlı kalkanları okla delmek, su dolu şişelere vurmak, oku gökyüzüne göndermek ve düşürmeden yakalamak gibi becerilerini sergileyeceklerdi. .  Gerlach, 1576 tarihli günlüğünde, Sokullu Mehmed Paşa'nın kölelerinden birinin Atmeydanı'nda (Hipodrom ya da bugün Sultanahmet meydanı) bir gösteride 3 inç kalınlığındaki demir bir daireye nişan alıp ok geçirdiğini belirtir . Türklerin okçuluktaki becerileri, erkek çocukların yedi veya sekiz yaşında ok atmayı öğrenmesi ve sonraki 10-12 yıl boyunca okçulukla uğraşmasından kaynaklanmaktadır. Yüksek devlet adamları ve bazı zenginler, konaklarında okçuluk eğitimi aldılar. Ok kullanmayı bilenler, ok atmayı bilmeyenlere gönüllü eğitmen olarak hizmet ederlerdi. Çoğu sokak ve köşede atış alanları mevcuttu ve genç yaşlı herkes istediği zaman antrenman yapabilir ve her gün atanmış bir görevli tarafından sulanan panoları hedefleyebilirdi.  Bu da mahalle kültüründe okçuluğun varlığı hakkında fikir verir.

    Birinci Dünya Savaşı ile tamamen sona eren okçuluk, 1937 yılında Mustafa Kemal Atatürk'ün emriyle yeniden canlandırılmıştır. Okçuluk Spor Kurumu Beyoğlu Halkevi bünyesinde oluşturulan ve öncülüğünü İbrahim Özok, Bekir Özok, Vakkas Okatan, Necmettin Okyay, Halim Baki Kunter ve Kemal Gürses gibi çoğu soyadı bu spordan alan gönüllüler yaptı. Atatürk'ün ölümünden sonra okçuluk azalmaya başlamış ve kurumun mal varlığı yağmalanmıştır. Okçuluk 1958 yılında Celal Bayar'ın talimatıyla yeniden canlandırılsa da Atıcılık Konfederasyonu'na verildikten sonra geri planda kalmıştır. Okçuluk 1961'de yeniden bağımsız oldu. Aynı yıl ilk Türkiye Okçuluk Şampiyonası İnönü Stadı'nda düzenlendi. Okçuluk ilerleyen yıllarda aşağı yukarı bir grafik çizdi ve kadınlar da buna ilgi duymaya başladı. İstanbul ilk kez 1999 yılında uluslararası bir okçuluk yarışmasına ev sahipliği yaptı. 

Cündîlik (Akrobasi At Binme)

    Arapça asker anlamına gelen “jund” kelimesinden türetilen “cündî” (jundi) terimi, Osmanlı döneminde at üzerinde akrobasi yapan yetenekli at binicileri için kullanılmıştır. Topkapı Sarayı'nda cündî adında bir tümen ya da koğuş bulunmazken Enderun'tekiler farklı koğuşlara dağıtıldı. Sadrazamların çalışanları arasında iki grup cündî binicisinin bulunması kanundu. Osmanlı protokol kurallarına göre cündîSadrazam binicileri, dini bayramların üçüncü günü ve doğum kutlamalarında saray meydanında padişah huzurunda cirit atmak için Eski Saray'a giderlerdi. Ayrıca Osmanlı Devleti'ne sığınan krallar, şehzadeler ve elçiler için gösteriler ve karşılama törenleri de yapacaklardı. Ayrıca önemli yapıların açılış törenlerini kutlamak için gösteriler yapacaklardı.  Sadrazamın bu binicilerinin eğitim yeri Bâbıâli'deki Kum Meydanı idi . Diğer biniciler Kabak Meydanı'nda , Topkapı Sarayı'nın Beşinciyer'e açılan kapısı önünde ve Beşiktaş'ta Çinili Köşk bölgesinde antrenman yaptı.

    Cündîlik öğrenmek isteyen acemi bir kişiye ata binmeyi, ata oturmayı ve dizginleri tutmayı öğrettikten sonra, ona ata binerken tabaklara ve sırıklara bağlı kabaklara ok atmayı öğretirdi. . Daha sonra mızrak, kılıç, ok veya tüfek kullanması istenecekti. Bu silahları kullanarak kendini kanıtlayacak kişi, keskin bir biniciden önce deneyimli bir binici olacaktı. Keskin biniciler, dörtnala giderken atı aniden durdurma, atı belirli bir noktada döndürme, ciriti en uzak yere atma, kalemli sopa gibi becerileri sergilemek zorundaydılar ata binerken kalın meşe kütüklerine girmek, uçan bir kuşa çarpmak, ata binerken sopayı yere vurmak ve uzun ağaçların üzerine gerilmiş bir ipin üzerinden geçmek, uzun bir direğe konan balkabağına vurmak. Tüm bu beceriler, yarışmalarda daha başarılı olmak ve ödüller kazanmak için uygulandı. 

    1582 şenliklerine katılan Alman Haunolt ve Fransız Baudier, akrobatik binicilik yarışmalarından bahsetmiştir. Dört nala koşan atların üzerinde sağ ayakları üzerinde sıçrayıp tek ayak eyer üzerinde durarak atları sürmeye devam edebilen biniciler herkesi hayrete düşürdü. Atın eyerini çıkarıp dört nala koşan atın boynuna takan, daha sonra eyeri atın üzerine geri bağlayan ve üzerine oturan biniciler de görenleri hayrete düşürdü.  Löwenklaw tasvirleri daha da ilginçti:

Başka bir binici ata olabildiğince hızlı binerken, ayağını yere üç, dört, belki daha fazla dokundurdu ve tekrar eyere oturdu. Omuzları eyerde ve ayakları havada, eyerin üzerinde duruyordu. Bunu at dört nala koşarken yapıyordu. Daha sonra atını dans ettirdi, diz çöktürdü, onunla birlikte yere yatırdı, tekrar ayağa kaldırdı ve tekrar yatırdı. Hayvanı yıkadı, tımar etti, nallarını çıkardı ve yatarken tekrar giydi. Takım elbisesini çıkardı ve eyerini ve koşum takımını tekrar taktı. Atın yanına gitti ve durdu. Atın üzerine koyduğu dairesel kalkana okuyla vurdu. Hayvan ölü gibi hiç hareket etmedi. Ancak tekrar ayağa kalktığında kendinden emindi ve hiçbir şey olmamış gibi hareket ediyordu. 

    Cündîlikyeniçeri teşkilatının kaldırılmasından sonra kaldırılmıştır. 1911 yılında Harbiye Nazırı Mahmud Şevket Paşa tarafından Bakırköy'de Süvari Binicilik ve Eğitim Okulu'nun kurulması, modern biniciliğe dönüşümün ilk adımıydı. Ancak binicilik sporundan ziyade askeri eğitim anlayışıyla hareket eden bu okul, Balkan Savaşlarının başlamasıyla amaçlarına ulaşamadan kapanmıştır. Harbiye Nazırı Enver Paşa ve arkadaşları, 1913 yılında Süvari Loncası'nın kurulmasıyla at biniciliğini yeniden canlandırdı. Süvari Loncası, Avrupa'da jokey kulüplerinin eğitim sistemini benimsedi ve ilk yarışını 1916 baharında düzenledi. Süvariler Kâğıdı'nı yayınlamaya başladı. 15 Ağustos 1917'de. loncanın sesi olmanın yanı sıra. Ancak Süvari Loncası masraflar nedeniyle bu yükü taşıyamayınca Süvari Okulu at binme sporuna girişti. Okul müdürü Yarbay Cevdet Bilgişin'in de katkılarıyla ücretsiz binicilik kursları verildi. Binicilik sporu, 1950'lerin sonlarında süvari sınıfının Türk ordusundan çıkarılmasıyla ordunun desteğini kaybetti. Sivil at binme dönemi, bazı kulüplerin sporu benimsemesiyle başladı.

At üstünde cirit

Cirit hem halka açık hem de özel olarak oynanan bir oyundu ve padişahlar bunu yabancı misafirlerine göstermekten gurur duyarlardı. Ateşli silahların icadından önce kullanılan silahlardan biri olan cirit, ucu keskin olmayan kısa bir mızrak türüdür. 110 cm uzunluğunda ve bir ucu 3 cm, diğer ucu 2 cm çapındadır.  Cirit genellikle yazın son haftalarında ve sonbaharın ilk aylarında oynanırdı. Sokaklarda davul çalınarak yapılan anonslarla cirit oynamak isteyenler meydanlara davet edilerek etkinlikten herkesin haberdar olması sağlandı. Cirit oynarken ölenler, savaş eğitimi olduğu için şehit sayılırdı.

    Cündî atlıları , at üzerinde cirit oynarlardı. Bu oyuna “ harharî jirit ” de deniyordu.(sürekli cirit)” şeklindedir. Orduların her Cuma kaldığı yerde bu oyunun oynanması gelenek haline geldi. Devlet Tarihçisi Raşid, Sadabad Parkı'nın açılış töreninde Sadrazam'ın binicilerinin “âdet olarak” cirit oynadığını yazdı. Saray içindeki yarışmalar “Bamya Takımı” ve “Lahana Takımı” adlı iki takım arasında yapıldı. Bizans dönemindeki araba yarışlarına benzeyen bu oyunda Bamya takımı kırmızı, Lahana takımı ise yeşil giyinerek takımın ruhuna girerdi. Harem ağaları olan siyah ağalar Lahana takımına, beyaz ağalar Bamya takımına destek verirdi. Bu çekişmeli müsabakaları izleyen padişahlar da takımlardan birine destek olurdu. Örneğin, III. Selim'in mermer tabelası vardı, Bu, padişahların desteklediği takımı gösteriyordu. Hatta III. Selim bir şiirinde Lahana takımına olan aşkından bahsetmiştir.

    Bir cirit maçı sırasında gruplar karşılıklı olarak en az 200 m duracaktır. Elinde mızrak olan bir binici, atını dört nala ortalara doğru sürer, rakip takımdan birinin adını söyler, ciritini atar ve arkasını dönerek kaçardı. Bu harekete “meydan okuma” denirdi ve daha sonra adı anılan rakip oyuncu, kendisine cirit atan kişiyi kovalamaya başlar ve ciritini yeni rakibine atardı. Rakip takımdan başka bir oyuncu aynı anda önde ateş ederek cirit atan kişiyi kovalardı. Oyun bu şekilde devam edecekti, diğer takımdan bir kişi kovalamaya katıldı. Ciriti havada yakalayıp tekrar geri atmak mümkün oldu. Hedef biniciydi. Bir binici ata cirit ile vurursa diskalifiye edilir. Kendisine atılan ciriti havada yakalamayı başaran binici, cirit atan kişiyi diskalifiye edecekti. Bir oyuncu cirit atıp rakibe vurduğunda puan verildi. En yüksek puana sahip takım oyunu kazanacaktı. Oyun sırasında davul ve zurnalarla savaş müziği çalınacaktı. Bunun amacı, oyunu şenliğe dönüştürmek değil, koşan ciritçiyi kendini toparlamaya teşvik etmekti.

    Ciritle aşırı derecede ilgilenen padişahlar, Topkapı ve Beşiktaş da dahil olmak üzere inşa ettikleri her sarayın içine veya çevresine bir cirit sahası yaptırmışlardır. Osman II (1618-1622) ve I. İbrahim (1640-1648) binicilik ve cirit atmada ustaydılar. Evliya Çelebi de bir cirit tutkunuydu; bu yüzden tüm ön dişlerini kaybetti. Mahmud dönemine kadar düzenli olarak cirit atılırdı. 1812 yılında Büyükdere'de 80 cündî atlısı arasında oynanan cirit oyununun yarısını Bamya, diğer yarısını da Lahana takımı oluşturuyordu. Atılan sopaların yüksekliği bir veya iki minare yüksekliğine ulaştı. Harem ağalar Lahana takımına, vezirlerin gözde kulları 1815 yılında Çinili Köşkü'nde düzenlenen yarışmada Bamya takımına katıldı. Ünlü at binicilerinden Şuayb Ağa'nın vefat etmesi üzerine II. Mahmud cirit maçlarını durdurdu. 1816'da bir yarışma sırasında attan düşerek kendisine kin besleyen at binicisi Çopur Hasan tarafından öldürülünce. Sonunda II. Mahmud, Vak'a-i Hayriye'den sonra düşmanlara karşı bir faydası olmayacağı ve zaten tehlikeli bir spor olduğu için cirit atışını tamamen yasakladı. Padişahın okçuluğa meyli vardı ve cirit sadece sopa atmakla sınırlıydı.

Fırlatma Kulüpleri

    Bir sopa, 4-5 cm kalınlığında ve 85-90 cm uzunluğunda soyulmuş meşe çubuktur. Çubuğun ucu, hedefe yapışmasına yardımcı olmak için altıgen bir şekilde bilenmiştir. Büyük bir kalemi andırdığı için “kalemli” de denilmiştir. Ucunda ok bulunan sopaya “hışt” denirdi. Tüfeğin icadından önce, savaş sırasında düşmanı veya atını bıçaklamak için sopalar kullanılıyordu. Tüfeğin gelişmesiyle önemini yitirdi ve yerine cündî tarafından kullanılan bir spor aleti haline geldi.spor etkinliklerinde ve yarışmalarda at binicileri. Mahmud'un ciriti yasaklamasından sonra sopa atma sporu önem kazanmıştır. İki uzun ağaç arasına bir ip gerildi ve atları üzerindeki yarışmacılar (iki minare kadar yüksek olabilir) iplerin üzerinden sopaları geçmeye çalışacaklardı. Oyunlar Gülhane, Ağa bahçeleri ve Çinili Köşk'te düzenlendi. Bunu başaran oyuncuya çok değerli kumaşlarla süslenmiş bir Arap atı verildi. 

Avcılık

    Avcılık, hayvanı yiyecek olarak kullanmak, hayvanın değerli derisine sahip olmak ve vahşi hayvanları uzak tutmak olmak üzere üç amaçla yapılmıştır. Avcılıkla ilgili belirli kurallar konmuştur. Avcılık, demir uçlu oklar veya mızraklarla veya köpekler, leoparlar, şahinler, şahinler veya avlanmak için eğitilmiş diğer hayvanlarla yapılırdı. Avcı, atış yapmadan veya hayvanları serbest bırakmadan önce Tanrı'nın adını anmak zorunda kaldı. Allah'ı kasten zikretmeseydi avı mekruh olurdu . Bir Müslüman veya Ehl-i Kitap tarafından vurulmayan avı yemek ( Ehl-i Kitab)) şehir dışında, kırda veya ormanda veya yakalandığında üzerinde kan olmayan avlar dinde caiz değildir. İnançsız insanların avladığı hayvanlar da yenmezdi. 

    Orhan Gazi'nin oğlu Süleyman Paşa avlanırken öldürüldü. Yıldırım Bayezid, Emir Süleyman, I. Murad, II. Murad, II. Bayezid  ve II. Mustafa avcılıkla ilgilendiler. VI. Mehmed'in ava olan ilgisinden dolayı "Avcı" olarak anıldığı çok iyi bilinmektedir. Padişahların ava ilgi duymaları, düzenli avcılık müesseselerinin kurulmasıyla sonuçlanmıştır. Padişaha hizmet eden Şikar ağaları av oyunu görevine yardım etmekle görevlendirilmiştir. Görevleri şahin, çakır, atmaca gibi avcı hayvanları besleyip eğitmek ve av sırasında padişaha eşlik etmekti. Av köpeklerinden sorumlu olan Zağarbaşı  , padişahın av gezilerine katılırdı.  “ Şikar halkı ” olarak adlandırılan bu örgüt(av cemiyeti)”, padişahların ava olan ilgisinin azaldığı 18. yüzyılın başlarına kadar varlığını korumuştur .

    İki çeşit sultan avı vardı. Bunlardan ilki, törensiz, kısa süreli, saray yakınlarında ve az sayıda personelle yapılan avlardı. Padişahlar, pazartesi ve perşembe günleri başlayarak bir günden birkaç güne kadar sürecek törensiz avlara çıkarlardı. Bunlar “Saray Bahçesi” denilen padişah bahçelerinde yapılırdı. Padişahın yanında zırhcısı, atına binip inmesine yardım eden ağalar, şahincisi, seyyar satıcısı ve şahin oğulları ile sakson denilen tazıların bekçisi olan bazı köpek bakıcıları eşlik ederdi. Padişahın sağ tarafında sol elini, sol tarafında ise sağ elini kullanan solaklar da padişaha eşlik ederdi. İkincisi törenlerle yapılan avlardı. Ormanların ve hayvanların bol olduğu Edirne veya Rumeli bölgelerinde şövalye kurallarına göre düzenlenirdi. Sancak adı verilen mahallelerde görev yapan padişah oğullarının savaşa gitmek üzere eğitilip yetiştirilmediklerini belirlemek için hünerlerini öğrenmek için harpler düzenlenirdi. Bazen gizli amaçlar için avlar düzenlenirdi. Örneğin Kanuni, 1551 kışında avlanmak ve dinlenmek için iklimin daha ılıman olduğu Edirne'ye taşınmış; ancak asıl amacı Macaristan'ın gözünü korkutmaktı. gizli amaçlar için avlar düzenlenirdi. Örneğin Kanuni, 1551 kışında avlanmak ve dinlenmek için iklimin daha ılıman olduğu Edirne'ye taşınmış; ancak asıl amacı Macaristan'ın gözünü korkutmaktı. gizli amaçlar için avlar düzenlenirdi. Örneğin Kanuni, 1551 kışında avlanmak ve dinlenmek için iklimin daha ılıman olduğu Edirne'ye taşınmış; ancak asıl amacı Macaristan'ın gözünü korkutmaktı.

    Üç tür avlanan hayvan vardı: kara hayvanları, kanatlı hayvanlar ve su hayvanları. Avlanan kara hayvanları çoğunlukla ceylan, aslan, kaplan, karaca, geyik, dağ keçisi, tilki ve kurttur. Avlanan kanatlı hayvanlar turnalar, yaban kazları, sülünler, keklikler ve kara kuşlardı. Kuşlar tüyleri için avlanırdı; Nitekim balıkçılların tüyleri padişahların tüylü süslemelerinde kullanılırdı; turna tüyleri yeniçeri kepleri için kullanılıyordu; okların arkasına ise kaz ve güvercin tüyleri konulmuştur. Papağanlar ve diğer ötücü kuşlar konaklardaki kafeslerde aksesuar olarak kullanılmıştır. Bazı av terimleri, askerlik ve spor kültüründe kalıcı izler bırakmış ve Türk edebiyatında yaygın olarak metafor olarak kullanılmıştır. Gözleri ok gibi, kaşları yay gibi olan âşık,

Güreş

    İstanbul'da güreşin yaygınlaşmasında sarayın önemli bir rolü olmuştur. Güreş, Asya'dan gelen ata sporlarından biriydi. Çelebi Mehmed ile II. Murad'ın güreş yaptıklarına dair kayıtlar mevcuttur. Şehzade Cem zamanının çoğunu güreşe ayırdı. II. Bayezid, padişah olmadan önce komşu ülkelerden ünlü sanatçı ve sporcuları yüksek maaşlar vererek Amasya'da toplamış, padişah olunca da yanında İstanbul'a getirmişti. Güreşçiler, “güreşçiler topluluğu” adı verilen tek bir topluluk altında ayrı bölümler halinde örgütlendi. İtalyan Bassano, Kanuni'nin hepsinin maaşlı çok sayıda pehlivanı olduğunu belirtti. Güreşçilerin bölünmesi 19. yüzyıla kadar vardı.yüzyıl. Ancak II. Mahmud'un tasarruf tedbirleri nedeniyle Saray Mektebi'nin (Enderun) koğuşlarındaki personel sayısı azaltılınca pehlivanlar atıldı. Son dönemin padişahları arasında güreşe en çok ilgi duyan Sultan Abdülaziz (1861-1876) döneminde Anadolu ve Rumeli'den tanınmış pehlivanlar İstanbul'a gelmeye başlamıştır. Bu güreşçilerden bazıları saraya alındı. Sultan Abdülaziz, yurtdışına seyahate çıkan ilk padişahtı ve bu Türk sporunu Avrupa'da tanıtmak için iki ünlü pehlivanı da yanına aldı. II. Abdülhamid (1876-1908) sarayda pehlivanların bulunmasına izin vermemiş; ancak kendi imkanlarıyla Avrupa ve Amerika'ya giden ve uluslararası yarışmalarda başarılı olan güreşçileri ödüllendirdi.

   Güreş, bilgi, zeka, güç ve becerileri birleştirir. Bu özelliklerin birleşimi başarılı bir güreşçi yapar. Güreş, halk sporu olarak ön plana çıkmış, ucuz olması ve her an uygulanabilmesi nedeniyle soylu sayılmıştır. Varoşlarda kendini ispatlamış güreşçiler İstanbul'a giderlerdi çünkü asıl şöhret ancak güreşin merkezi olan İstanbul'da elde edilen başarılarla elde edilebilirdi. Güreşler saray içinde ve saray dışında olmak üzere iki türlüdür. Sarayda yapılan güreşlere “ huzur güreşleri” denirdi . huzurgüreş, pazartesi ve perşembe günleri öğle namazı ve öğle yemeğinin ardından yapıldı. Bir zafer olması gerekiyorsa, güreşçiler beceri ve taktiklerini kullanarak birbirlerini yenmeye çalışırlardı. Yarışmaya gerek kalmasaydı, padişah pehlivanların durmasını isteyinceye kadar güreş devam ederdi.  Güreşe kurallara uygun olarak şahitlik eden son padişah II. Mahmud'dur.

    Karakucak , Oğuz'dan Osmanlı'ya kadar birçok Türk tarihi boyunca yaygın olan bir çim güreşidir. Güreşçiler yaşlarına, güçlerine ve yeterliliklerine göre gruplara ayrıldı. Günümüzde serbest güreş olarak bilinen ve formüle edilmiş bir karakucak türü olan mat güreşi 1913 yılında başlamıştır .Yağlı vücutlar tarafından yapılan güreşe yağlı güreş denir. Yağlı vücut yapısı nedeniyle güreşçilerin birbirini alt etmesi uzun sürdüğü için seyirciler yağlı güreşten büyük keyif aldılar. Davul ve zurnalı güreşler daha keyifli hale getirilmek için bir geleneğe dönüşmüştür. Yağlı güreşin bir diğer özelliği de dini değerlere uygun olmasıdır. Güreşçilerin sahaya çıkmadan önce abdest alıp namaz kılması, sporun kutsallığını da beraberinde getirdi. Güreşin bu yönünü geleneklere uygun olarak yöneten spikerler, çeşitli dini ve milli sloganlarla güreşçileri cesaretlendirirken, seyircilerin duygularına da dokundu. 

    İstanbul'da güreşi ve pehlivanları korumak ve tanıtmak amacıyla tekkeler ( tekke ) kurulmuştur. Bu tekkelerden en ünlüleri Küçükpazar civarındaki Pehlivan Şüca' Tekkesi ve Zeyrek Yokuşu eteğinde bulunan Pehlivan Demir Tekkesi'dir . Fatih Sultan Mehmed döneminde yaptırılan  Şüca' Tekkesi , yıkıldığı 18. yüzyılın ortalarına kadar pehlivanların toplanma yeri olmuştur. Vezirler, paşalar, ağalar ve feoff sahipleri pehlivan yetiştirirdi. Babıali'deki Kum Meydanı'nda bazı sadrazamların oda hizmetkârları ve memurları güreştirdi . Ramazan ayında teravih namazının ardından düzenlenen güreş müsabakalarının yerleri belirlendi.Ramazan eğlencelerinin merkezi olan Kasımpaşa, Göksu, Baruthane Çayırı, Şehzadebaşı ve özellikle Direklerarası . Yurdun dört bir yanından pehlivanların yarıştığı ramazan güreşleri 1912 yılına kadar devam etti. Bundan sonra mat-güreş akımı başladı. Macar Çaya'nın başını çektiği 34 yabancı güreşçinin Taksim'deki Talimhane Meydanı'nda kurdukları çadırda gerçekleştirilen minder güreşleri, sonraki yıllarda İstanbul kulüplerinde yeniden başladı. Cumhuriyet döneminde İstanbullu güreşçiler uzun yıllar uluslararası müsabakalarda Türkiye'yi temsil ettiler.

Tüfek atış

    Yıldırım Bayezid döneminden itibaren askeri eğitimlerde görülen tüfekle atış, 16. yüzyılda bir spor olarak benimsenmiştir . Tüfek atışlarında testiler hedef alındı; Avrupa altını da bazen hedef alındı. İki çeşit atış vardı; biri hedefi uzak mesafeden vuruyordu, ikincisi ise birden fazla atıcı arasında rekabet şeklindeydi. Tıpkı okçulukta olduğu gibi rekor kıranlar için kilometre taşları dikildi. Murad (1623-1640), IV. Mehmed (1648-1687) ve III. İlk tüfekle ateş eden padişah olan III. Ahmed'in saltanatı sırasında dış sarayda padişah nişancı bölüğü kuruldu. 1721 yılında İbrahim Paşa, bir sünnet töreni sırasında şiddetli yağmurda ara verince su testilerine ateş etmiş ve 20-30 tanesini kırarak ustalığını ortaya koymuştur. III. Selim (1789-1807), İmrahor Köşkü'nün onarımı için düzenlenen törende tüfekle ateş etmiştir. Sultan Selim daha sonra köşk çevresine bir hedef menzili kurdurmuştur. Ayrıca şehrin çeşitli noktalarındaki okçuluk meydanları tüfekli atışlar için kullanıldı. Selefinin çalışmalarına devam eden II. Mahmud'un saltanatı, nişancılar için parlak bir dönemdi.  Ancak 1826'dan sonra başlayan reformlarla bu spor önemini kaybetmeye başladı. 1940'lara doğru nişancılık yeniden gelişmeye başladı. 1945 yılında Atıcılık Sporları Federasyonu'nun kurulmasından sonra Türk nişancılar uluslararası müsabakalara katılmaya başladılar. İstinye'deki hedef menzil bu spora ilgiyi artırdı.

Cudgel (Matrak)

    Arapça'da “eğiticilerin sopası, sopası ve şişi” anlamına gelen sopa kavramı, Osmanlılar tarafından bir paltoya sarılmış, ucu yuvarlak, kalın bir bastondu. Sopa oyununun mucidi Nasûh'tur. Öncelikle hattat, matematikçi, coğrafyacı ve ressam olarak tanınan Nasûh, Gazilere Hediye ( Tuhfetü'l-guzât) adlı kitabında kendisini “Nasûh es-Silâhî el-Matrakî” (Matrakçı Nasûh/Cudgel Player Nasûh) olarak tanıtmıştır. , nişancılıktaydı . Celalzade Mustafa, silah ve mızrak oyunlarında yaşıtları arasında cesareti ve tekniğiyle öne çıkan Matrakçı Nasûh'un daha önce Mısır'a giderek en sevilen cündî binicileriyle yarıştığını ve efsane olunca Kanuni tarafından kendisine sertifika verildiğini ifade etti. tıpkı Rüstem gibi.

    Sopa hakkında en eski bilgileri veren Evliya Çelebi'ye göre, sopa şimşir ağacından yapılmış ve sopaya benzer, ancak sopadan daha ağırdır. Oyun iki kişi arasında oynanırdı. Oyuncuların sağ ellerinde sopa ve sol ellerinde kalkan görevi görecek dairesel bir yastık bulunur. Cudgel oyuncularının başlarında miğferler ve yüzlerinde kalkanlar olurdu. Oyunun amacı rakibin kafasına vurmak ve olası saldırılara karşı savunma yapmak olduğundan, oyuncuların hem hücum hem de savunma becerilerini göstermeleri bekleniyordu. İstanbul'da bu sporla ilgili çalışmaları olan 10 zanaatkar ve 30 kişi vardı. Serbest çalışan sopa oyuncuları da vardı. Pek çok türü bulunan sopa oyununun en yaygın türü, uyumlu ve ritmik hareketlerle eskrime benzerdi. Uzakdoğu'nun savunma sporlarını andıran sopa oyununda amaç, oyun sırasında seyircilere bazı sanatsal figürler göstermekti.

    Sopa oyunu, şenliklerin, törenlerin ve resmi resepsiyonların vazgeçilmez unsurlarından biriydi. Kanuni Sultan Süleyman'ın oğullarının sünnet törenleri için 1529'da Atmeydanı'nda sopacıların gösterileri izleyenleri büyüledi. Meydanda iki portatif kale kurulmuş; Kalelerin her birinin 5 kulesi ve 4 kapısı vardı. Her kaleye top mermileri ve tüfeklerle birlikte 120 silahlı asker yerleştirildi. Kaleler Atmeydanı'nın merkezine doğru yürürken, içindeki sopacılar hünerlerini sergilediler. Gelibolulu Mustafa Âli, 1582 yılında bir maket kale şenliğinde, tüfek ve ok atışı ile birlikte cirit ve sopa oyunlarının oynandığını ve bir teatral savaş oyununun sergilendiğini yazar. 

Tahta Top (Tomak)

    1730'dan sonra Osmanlı sarayında oynanmaya başlayan bu oyunda en önemli alet, içi kar keçesi ile doldurulmuş yumruk büyüklüğünde bir buff topuydu. Bu top tomak olarak adlandırıldı ve 70-80 cm uzunluğunda bir ipe bağlandı. Oyun 6 kişiden oluşan iki takım arasında oynandı. Her oyuncunun bir tomak'ı vardı. Rakibin kolundan tutup topu rakibin sırtına vurmaya çalışırlardı ve rakip kollarıyla savunma yapardı. Topla sırtına vurulan kişi diskalifiye edilirdi. Oyuncuların başarısı hücum ve savunma anlarındaki çevikliklerine göre belirlendi. Tahta top oyunu genellikle saltanat gezilerinde ve toplu gezilerde oynanırdı. Saray Okulu orkestrası, oyuncuları coşturmak için müzik çaldı. Oyunun belirli bir süresi yoktu ve padişahın talimatına bağlı olarak sona eriyordu. 1810'lardan itibaren Çinili, İncili, Gülhane ve Şimşirlik konaklarının meydanlarında pek çok Saray Mektebi ağasının tahta top oynadığı II.

Ayak yarışı

    Bizans dönemi yaya yarışları Anadolu'ya geldiğinde, at sporları konusunda tecrübeli olan Türkler, koşunun savaşta da faydalı olacağına karar verdiler. Bu anlayış peyk veya şatır denilen bir koşucu sınıfının doğmasına neden oldu. Farsça haberci anlamına gelen peyk kelimesi Osmanlı sarayında postacı sınıfı için kullanılmıştır. Başlangıçta hızlı koşma yeteneklerinden dolayı padişahların emirlerini iletmek için tutulmuşlardır. Peykler saltanatın bir parçası olarak kabul edildi ve tüyleri ve süslü kıyafetleri ile ihtişamını göstermek için kullanıldı. 

    Koşucular peyk s için yapılan yarışma sınavında başarılı olmak zorundaydı . Kıpkırmızı çıplak ayaklarıyla gösteri yapar, bazı yaylar ve danslar arasında klasik koşu formunun ötesine geçerlerdi. Ellerinde balta taşırlar, koşarken beslenmek için yanlarında badem, şeker ve gül suyu bulundururlardı. Batılı konuklar ve gezginler, peykleri maraton koşucularına benzettiler. 1577 yılına ait bu günlükte bir peyk yarışması sınavı hakkında yazan Gerlack, iki adayın sabah erkenden yola çıktığını; biri Silivri'ye gitti, diğeri Silivri'den daha ileri gitti ve akşam 5-6 civarında geri döndüler. Yazarı hayrete düşüren bu 15 saatlik gidiş-dönüş, 18 Alman miline eşitti. Peyks geri döndüklerinde oturmalarına izin verilmedi ve gece yarısına kadar yürümeye devam ettiler. Atlılar, koşuları sırasında peyklerin üzerine su serpmek ve önlerine çıkan engelleri temizlemekle görevlendirilmiştir. Atmeydanı'nda sona eren yarış; Davul ve zurna çalınırken herkese şerbet ikram edildi ve yarışçılara sadrazam tarafından para ve ipek elbiseler verildi. 

    İstanbul'da düğünlerde, törenlerde ve büyükelçi resepsiyonlarında ayak yarışları düzenlendi. Koşunun mesafesi ve kuralları yarış anında belirlendi. Sadabad Köşkü'nün (1722) tamamlanması için şenliklerdeki cirit gösterilerinin ardından 30 kişinin katılımıyla “piyade yarışı” düzenlendi. Yarış Fil Köprüsü'nde başladı ve III. Ahmed'in çadırı önünde sona erdi.  Yarış sırasında piyade gösterileri ve atlı cirit oyunları pehlivanların arkasından geldi. İki yıl sonra yazlık olarak kullanılan Sadabad'da koşan piyade yarışları izleyenleri etkiledi.  16-18 . yüzyıllar arasında Osmanlı sarayında 30-150 peyk vardı .yüzyıllar. Küçük yaşlardan itibaren planlı ve artırılmış antrenmanlarla sporla tanışan ve özel bir yarışma sınavında yeteneklerini kanıtladıktan sonra yüksek maaşlarla işe alınan Peyks , bilgi ve kültür düzeyinin yanı sıra uygulama teknikleri açısından da seçkin bir sporcu grubunu oluşturmuştur.  Ancak bu teşkilat 1828 yılında kaldırılmıştır.

Alay Topu Oyunu

    Tarihi Hunlara kadar uzanan ve Çin, Hindistan ve nihayet Avrupa'ya yayılan bu top oyunu, daire şeklinde duran kız ve erkek çocukların oynadığı bir oyundur. Topun ana malzemesi temizlenmiş, kurutulmuş ve şişirilmiş sığır etidir. Kurallara göre, topu çemberin dışına atan veya yere düşüren kişi diskalifiye edilir. Türk göçleriyle Batı'ya yayılan top oyunu, İstanbul'a gelir gelmez üslubu değişti. Kerbela'da Hüseyin'in kafasının kesildiği ve kafasının top olarak kullanıldığına inanıldığından, dairesel nesnelerin tekmelendiği oyunlar Osmanlılar tarafından benimsenmemiş ve polo oyunu bile terk edilmiştir. Bununla birlikte, “alay top oyunu” hala oynanıyordu. Bu oyunda sığır göbeği yerine tek elle tutulabilen kar keçesi ile doldurulmuş dairesel toplar kullanıldı, ki bu klasik top oyununun bir varyasyonuydu. Ayrıca oyuncular dairesel bir şekilde değil, karşılıklı olarak sıralanmıştır. Her takıma “alay” adı verildi. Genellikle alaylardan biri beyaz ağalardan, diğer tim ise harem ağalarından veya Saray Okulu koğuşlarındaki personelden oluşurdu. Oyun, Topkapı Sarayı meydanlarında padişahın huzurunda veya gezilerin başında, kazanan taraftan bir oyuncunun şarkı söylemesi ile oynanırdı. Ayrıca Saray Mektebi için hazırlandıkları Galata ve İbrahim Paşa saraylarındaki öğrenciler, ders dışında öğleden sonra ile akşam arasında top oyunları oynayarak vakit geçirirlerdi. Genellikle alaylardan biri beyaz ağalardan, diğer tim ise harem ağalarından veya Saray Okulu koğuşlarındaki personelden oluşurdu. Oyun, Topkapı Sarayı meydanlarında padişahın huzurunda veya gezilerin başında, kazanan taraftan bir oyuncunun şarkı söylemesi ile oynanırdı. Ayrıca Saray Mektebi için hazırlandıkları Galata ve İbrahim Paşa saraylarındaki öğrenciler, ders dışında öğleden sonra ile akşam arasında top oyunları oynayarak vakit geçirirlerdi. Genellikle alaylardan biri beyaz ağalardan, diğer tim ise harem ağalarından veya Saray Okulu koğuşlarındaki personelden oluşurdu. Oyun, Topkapı Sarayı meydanlarında padişahın huzurunda veya gezilerin başında, kazanan taraftan bir oyuncunun şarkı söylemesi ile oynanırdı. Ayrıca Saray Mektebi için hazırlandıkları Galata ve İbrahim Paşa saraylarındaki öğrenciler, ders dışında öğleden sonra ile akşam arasında top oyunları oynayarak vakit geçirirlerdi. Mart 1817'de İncili Köşkü'nde bir saat süren tahta top oyununun ardından sonuç belli oldu ve Hızır İlyas Ağa zafer şarkısını söyledi. 

At yarışları

    Savaş hazırlıkları ve eğlence amaçlı at yarışları düzenlenirdi. İkincisi, öncelikle düğünler ve festivaller içindi. Yarışlar uzun mesafe koşusu şeklinde düzenlendi. Örneğin 1675 şenliklerinde 3, 4 ve 6 saatlik üç ayrı yarış düzenlenirdi. Davul ve zurna çalınır, gelenler ödüllendirilirdi. Uzun mesafe koşan atlar, iyi beslenmiş ve kanlı atlardan seçilmiştir. Düğünlerde ve elçiler onuruna düzenlenen şenliklerde at yarışları III. Selim dönemine kadar devam etmiş ve bu uygulamaya II. Mahmud döneminde son verilmiştir.

    Günümüz anlayışına uygun düzenli at yarışları Sultan Abdülaziz döneminde başlamıştır. Sultan Abdülaziz, güreşin yanı sıra atlara da düşkündü. Bunda Sultan Abdülaziz'in at sevgisinden yararlanan yüksek devlet görevlilerinin talepleri etkili olmuştur. 3 hafta boyunca gerçekleştirilen at yarışları programı, padişahın isteği üzerine Dersaadet  At Yarışları Komitesi tarafından Cerîde-i Havâdis gazetesinde Özel Bildiri ile yayımlandı.24 Nisan 1864 tarihli. Buna göre ilk gün 5 çeşit at yarışı yapılacaktı. Bunlar, 25 lira ödüllü zanaatkar yarışı, kılıç ödüllü padişah yarışı, 250 lira ödüllü padişah yarışı, 50 lira ödül veren Beyoğlu kadınlarının düzenlediği yarış ve süvari yarışıydı. 20 lira ödülle. İkinci günün yarışları ise Rumeli koşusu, ambler yarışı, yüksek devlet görevlilerinin düzenlediği 150 lira ödüllü koşu, gezici atlar yarışı olan Jokey Kulübü yarışı ve çit atlama atlarıydı. Son gün dört turda yarışlar yapıldı. Katılacak atların boy ve kilo payları, katılım kuralları ve diğer konular ayrı ayrı anlatıldı. 

    II. Abdülhamid döneminde iç ve dış sorunların büyüdüğü at yarışları diğer birçok spor gibi toplumun gündeminden uzaklaşmıştır. Meşrutiyet'in ilanından sonra, 1911'de Mahmud Şevket Paşa tarafından atların ırklarını ihya etmek ve cinslerini geliştirmek amacıyla At Irklarını Islah Cemiyeti kurulmuştur. Balkan Savaşlarına rağmen Veliefendi Çayırı'nda hala at yarışları yapılıyordu. Yarışları Sadrazam Veliahd Yusuf İzzeddin Efendi, bakanlar, padişah oğulları ve kalabalık bir halk izledi. Kasım 1913'te Millî Haklar Müdafaa Cemiyeti tarafından Edirne'de kurulacak olan Yetimhane yararına bir at yarışı düzenlendi. At Irklarını Geliştirme Derneği tarafından düzenlenen altı yarış medyada geniş bir şekilde tartışıldı.İdman dergisi yarış yerinin, katılımcıların ve kalabalığın heyecanını anlatan açıklama:

    Veliefendi Çayırı, gelecekte önemli miktarda harcanacak at yarışları için uygun bir yerdir. Havaların soğuk olması ve İstanbul ile yarışların yapılacağı yer arasındaki mesafe nedeniyle büyük bir kalabalık yoktu. Yine de günün ve 'Sonbaharın At Yarışı'nın önemini kavrayan sporseverler yarışa hazırdı. Tahtın varisi Yusuf İzzeddin Efendi ile Sultan Ziyâeddin'in oğulları Ömer Hilmi, Fuad ve Cemâleddin, yarışları onurlandırdılar. Özellikle varlığıyla bizleri onurlandıran Cemâleddin Efendi bu spora büyük bir şevk ve heyecan göstermiştir. İtalya'daki yarışlardan ve Avrupa'da spora verilen önemden ciddi bir şekilde bahsettiler. Geleceğin yüksek subayı ve sporcusu olduğu için o gün gönlümüzde umut vardı. Daha sonra yarışlara çok sayıda Türk hanımı katıldı. Bütün bakanlar oradaydı. Mareşal Osman Paşa, Keçecizâde İzzet Fuad Paşa, Pertev Paşa ve daha birçok asker ve emekliler yarışları izlemek için oradaydılar. Tahkim heyetinde birinci yaver Salih Paşa, Süvari Şube Başkanı Faik Paşa ve Veteriner Teğmen Cemal Bey vardı. Yarışı organize eden komite hakkında iltifattan başka bir şey söylenmeyecekti. Yarışlar, genel kuruluna göre mükemmel bir düzen içinde gerçekleşti. Mekanlar düzenli bir şekilde farklılaştırıldı. Yarışları çeşitli yerlerden eşit olarak izlemek mümkün oldu. Veliefendi yarış alanı, toplumun her kesiminden seyirci için pavyonlar, iyi bir köşk ve orkestra alanı ve çevresinin korunması ile çok uygun bir yere dönüştürülmüştür. Kalabalık bazı yerlerde daha sabırsız, bazı yerlerde daha az sosyalleşiyordu. Orkestra mola verince, yarışları başlatmak için 16 görevli sırayla dışarı çıktı. Yarış, üniformalı subaylara özel bir ayrım yapılmaksızın devlete ait hayvanlarla gerçekleştirildi. Artık herkes yarışla ilgili bahislerine ve tartışmalarına başladı. 1.15'te yarışmacılar başlangıç ​​noktalarındaydı. 1.25'te hakem kulesinden zil çaldı ve hareket işareti verildi. Bir dakika sonra inanılmaz bir sahnenin önünde şaşkın bir sessizlik hakim oldu. Yarışçılar heyecanla koşan toz bulutlarının arasından geçtiler. Artık insanlar tuhaf bir sessizlik içinde, bir şuradan bir şuradan bitkin yarışmacılar ile hücumdakiler, ilk fırsatta birbirlerini geçmeye hazır bekliyorlardı. Bazı insanlar ikincil numaralarıyla rakiplerine yukarıdan aşağıya bakıyordu. Son olarak Süvari Teğmen Celal Efendi'nin Jipzip adlı kırmızı atı 2200 metre mesafeyi 3 dakikada kat etti ve birinci oldu. Celal Efendi, arkadaşlarıyla tokalaşırken Jipzip'in hikayesini anlatıyordu. Jipzip geçen yılki yarışmada birinci oldu ve 6 Ekim 328'de savaş alanında vuruldu. Bu yıl ise garip bir tesadüfle 6 Ekim'de yine birinci oldu. Bu hikayeden sonra şanlı Jipzip insanların gözünde büyüdü ve bugünkü başarısı onuruna dualar ve selamlar söylendi. Süvari Teğmen Memduh Efendi'nin Kısmet adlı boz atı 3 dakika 3 saniye ile ikinci oldu. Süvari Teğmen Celal Efendi'nin Jipzip adlı kırmızı atı 2200 metre mesafeyi 3 dakikada kat etti ve birinci oldu. Celal Efendi, arkadaşlarıyla tokalaşırken Jipzip'in hikayesini anlatıyordu. Jipzip geçen yılki yarışmada birinci oldu ve 6 Ekim 328'de savaş alanında vuruldu. Bu yıl ise garip bir tesadüfle 6 Ekim'de yine birinci oldu. Bu hikayeden sonra şanlı Jipzip insanların gözünde büyüdü ve bugünkü başarısı onuruna dualar ve selamlar söylendi. Süvari Teğmen Memduh Efendi'nin Kısmet adlı boz atı 3 dakika 3 saniye ile ikinci oldu. Süvari Teğmen Celal Efendi'nin Jipzip adlı kırmızı atı 2200 metre mesafeyi 3 dakikada kat etti ve birinci oldu. Celal Efendi, arkadaşlarıyla tokalaşırken Jipzip'in hikayesini anlatıyordu. Jipzip geçen yılki yarışmada birinci oldu ve 6 Ekim 328'de savaş alanında vuruldu. Bu yıl ise garip bir tesadüfle 6 Ekim'de yine birinci oldu. Bu hikayeden sonra şanlı Jipzip insanların gözünde büyüdü ve bugünkü başarısı onuruna dualar ve selamlar söylendi. Süvari Teğmen Memduh Efendi'nin Kısmet adlı boz atı 3 dakika 3 saniye ile ikinci oldu. Jipzip geçen yılki yarışmada birinci oldu ve 6 Ekim 328'de savaş alanında vuruldu. Bu yıl ise garip bir tesadüfle 6 Ekim'de yine birinci oldu. Bu hikayeden sonra şanlı Jipzip insanların gözünde büyüdü ve bugünkü başarısı onuruna dualar ve selamlar söylendi. Süvari Teğmen Memduh Efendi'nin Kısmet adlı boz atı 3 dakika 3 saniye ile ikinci oldu. Jipzip geçen yılki yarışmada birinci oldu ve 6 Ekim 328'de savaş alanında vuruldu. Bu yıl ise garip bir tesadüfle 6 Ekim'de yine birinci oldu. Bu hikayeden sonra şanlı Jipzip insanların gözünde büyüdü ve bugünkü başarısı onuruna dualar ve selamlar söylendi. Süvari Teğmen Memduh Efendi'nin Kısmet adlı boz atı 3 dakika 3 saniye ile ikinci oldu.

    At yarışları, İstanbul'un sosyal hayatına yeni bir lezzet kattı. Yarışlar önemli insanları topladı; yarışları izleyen kadınlar ön sıralara otururdu. Bu durum yeni davranış kurallarının ortaya çıkmasını da beraberinde getirmiştir.  Süvari Loncası, İstanbul işgal edilene kadar düzenli olarak at yarışları düzenlerdi. Akif Bey'in 1924'te Süvari Loncası'nı birkaç yıllık bir durgunluk döneminden sonra yeniden faaliyete geçirmesiyle Veliefendi yarışları yeniden başladı. Türkiye'de en uzun süredir aralıksız olarak düzenlenen at yarışı, birçok büyük şehirde olduğu gibi İstanbul'da da Türkiye Jokey Kulübü bünyesinde sürdürülmektedir.

Yüzme ve Su Sporları

Yüzme

    Okçuluk kuralları, iyi bir okçunun ata binmeyi ve yüzmeyi aynı anda öğrenmesi gerektiğini vurguladı. Bu uyarı, Peygamberimiz (sav)'in "Çocuklarınıza yüzmeyi ve ok atmayı öğretin" hadisine uygundur. Evliya Çelebi, Kâğıthane şenliklerinde yüzme yarışmalarının düzenlendiğini belirterek, bu sporun İstanbul'da bir geçmişi olduğunu gösteriyor. İstanbul'da insanlar Kumkapı ve Salacak sahillerinde denize giriyor ve zaman zaman bunu bir yarışa dönüştürdüler. Denizciler arasında yüzme yarışları yaygındı. Kendisi de çok iyi bir yüzücü olan Barbaros Hayreddin Paşa, boş zamanlarında denizcilere yüzdürürdü. Eğitimlerde hayvan tulumları kullanıldı. Suda sürekli yüzmekten ziyade su üzerinde yüzmek daha önemli kabul edildi. Mahmud döneminde deniz hamamlarının (plajların) yaygınlaşmasıyla yüzme daha sistematik hale geldi. 19. yüzyılın ikinci yarısında erkekler ve kadınlar için ayrı ayrı açılan deniz hamamlarının sayısı 60'ı geçmiştir. Padişah Mektebi'nde görev yapan Fransızca öğretmeni Moiroux'nun öğrencilere yüzmeyi öğretmesi bu spora ilgiyi artırdı. İngiliz ve Rus aileler karşı cinsle yüzmeye başladı. Fenerbahçe, yüzmeyi düzenli bir spor haline getiren ilk spor kulübüdür.