Çatalhöyük Antik Kenti

    Çatalhöyük şehri, göçebelikten yerleşik çiftçiliğe kadar insanın en önemli dönüşümlerinden birine işaret  ediyor. Çatalhöyük veya Çatal Höyük Neolitik dönemin en eski veya en büyüğü değildir, ancak sanatın başlangıcı için son derece önemlidir. Türkiye'nin güneyindeki modern Konya kentinin yakınında yer alan bu kent, 9000 yıl önce büyük bir kasabada birlikte yaşayan 8000'e yakın kişi tarafından iskan edilmişti.

    Çatalhöyük, tarihi boyunca, yalnızca avcılık ve toplayıcılıkla geçimini sağlamaktan bitki ve hayvan evcilleştirmede artan beceriye geçişe tanık olur. Çatalhöyük'ü, tarihi insanın en önemli dönüşümlerinden biri olan göçebeden yerleşimciye kadar uzanan bir yer olarak görebiliriz. Aynı zamanda hem resim hem de heykel sanatının yerleşik insanların yaşamlarında yeni önemli bir rol oynadığını gördüğümüz bir yer.

    Çatalhöyük'te sokak veya patika yoktu; evler birbirine karşı inşa edilmişti ve içinde yaşayan insanlar kasabanın çatılarını aşarak evlerine çatıdaki deliklerden merdivenden inerek girdiler. Çatalhöyük evlerinin üzerine ortak fırınlar inşa edilmiş ve bu yükseltilmiş alanda da grup etkinliklerinin yapıldığını varsayabiliriz.

    Eriha'da olduğu gibi, merhum evlerde zeminlerin veya platformların altına yerleştirilir ve bazen kafatasları canlı yüzlere benzemek için çıkarılır ve sıvanır. Çatalhöyük'teki gömüler ne zenginlik ne de cinsiyete göre önemli farklılıklar göstermemektedir; farklı muamele görmüş, boncuklarla süslenmiş ve toprak boyayla kaplanmış ceset sadece çocuklara aitti. Çatalhöyük kazıcısı, bölgedeki gençlere yönelik bu özel ilginin, toplumun daha yerleşik hale gelmesinin ve artan emek, değişim ve miras ihtiyaçları nedeniyle daha fazla sayıda çocuğa ihtiyaç duymanın bir yansıması olabileceğine inanıyor.

    Sanat, Çatalhöyük kalıntıları, geometrik desenler, hayvan ve insan tasvirleri arasında her yerdedir. Tekrarlanan baklavalar ve zikzaklar pürüzsüz alçı duvarlarda dans ediyor, insanlar kilden yontulmuş, odaların kenarlarında birbirine bakan kabartmada leopar çiftleri oluşturulmuş, vahşi bir boğayı yemleyen av partileri boyanmış. Çatalhöyük'teki sanatın hacmi ve çeşitliliği muazzamdır ve antik sakinlerinin günlük yaşamlarının hayati, işlevsel bir parçası olarak anlaşılmalıdır.

    Sitede, en ünlüsü iki büyük kedinin üzerinde veya arasında oturan büyük bir kadını gösteren birçok figür bulunmuştur. Hem insanları hem de hayvanları betimleyen figürinler çeşitli malzemelerden yapılmıştır ancak en büyük oran oldukça küçüktür ve az pişmiş kilden yapılmıştır. Bu gündelik figürinler en sık çöplüklerde bulunur, aynı zamanda fırın duvarlarında, ev duvarlarında, zeminlerde ve terk edilmiş yapılarda bırakılır. Figürinler genellikle dürtüldüklerine, çizildiklerine veya kırıldıklarına dair kanıtlar gösterir ve genellikle onların dilek belirteçleri olarak veya kötü ruhları kovmak için işlev gördüğüne inanılır.

    Çatalhöyük'te kazılan hemen hemen her evin duvarlarında ve platformlarında, çoğunlukla evin ana odasında süslemeler bulundu. Üstelik bu çalışma sürekli yenileniyordu; bir evin ana odasının sıvası, her ay veya mevsimde olduğu kadar sık ​​​​yenilenmiş gibi görünüyor. Hem geometrik hem de figürlü görüntüler iki boyutlu duvar resminde popülerdi ve sitenin kazıcısı, geometrik duvar resminin özellikle bitişik gömülü gençlerle ilişkili olduğuna inanıyor.

    Figürlü resimler, örneğin, bir tilkinin arkasında duran birbirine bakan iki turna gibi veya insan cesedini gagalayan bir akbaba veya av sahneleri gibi insanlarla etkileşimde olduğu gibi, yalnızca hayvan dünyasını gösterir. Duvar kabartmaları Çatalhöyük'te sık sık bulunur ve çoğunlukla birbirine bakan hayvan çiftleri ve insan benzeri yaratıklar gibi hayvanları temsil eder. Alternatif olarak ayılar, tanrıçalar veya normal insanlar olduğu düşünülen bu son kabartmalar, muhtemelen evin terk edildiği sırada, her zaman başları, elleri ve ayakları kaldırılmış olarak betimlenmiştir.

    Bununla birlikte, Çatalhöyük'te bulunan en dikkat çekici sanat, hayvan kalıntılarının enstalasyonlarıdır ve bunlar arasında en dikkat çekici olanı boğa bucrania'dır. Birçok evde ana oda, duvarlara ( en yaygın olarak Doğu veya Batı duvarlarında ) veya platformlara yerleştirilmiş birkaç sıvalı boğa kafatasları ile dekore edilmiştir, sivri boynuzlar ortak alana çıkarılmıştır. Bucrania genellikle koyu sarı kırmızıya boyanırdı. Bunlara ek olarak, diğer hayvanların kafatasları, dişleri, gagaları, dişleri veya boynuzlarının kalıntıları duvarlara ve platformlara yerleştirilmiş, sıvanmış ve boyanmıştır. Görünüşe göre Çatalhöyük'ün eski sakinleri, hayvanların sadece sivri kısımlarını evlerine geri götürmekle ilgileniyorlardı!

    Hayvan kalıntıları ile yapılan bu iç dekorasyon uygulaması nasıl anlaşılır? Bulunan ve tasvir edilen yaratık türleri hakkında bir ipucu olabilir. Çatalhöyük sanatında tasvir edilen hayvanların çoğu evcil değildir; vahşi hayvanlar sitedeki sanata hakimdir. İlginç bir şekilde, kemik atıklarının incelenmesi, tüketilen etin çoğunluğunun vahşi hayvanlardan, özellikle de boğalardan geldiğini gösteriyor. Excavator, sanat ve mutfaktaki bu seçimin, hayvanların artan evcilleştirilmesinin çağdaş çağıyla bağlantılı olduğuna inanıyor ve avlanmanın hayatta kalmak için çok daha önemli olduğu yakın kültürel geçmişin hafızasının bir parçası haline gelen hayvanlar kutlanıyor.