İslam: Kolaylık Dini

    Peygamber'in ( s.a.v ) getirdiği şeriatın birçok özelliği ve farklılığı vardır. Örneğin, bu lehte ayrımlardan biri, bu hukuki uygulamanın akılla uyumlu olması ve aklın bu uygulamaları tasdik etmesidir. Ya da en azından, bu yasal uygulama, aklın dikte ettiğine aykırı değildir.

    Bu fıkhın bir diğer özelliği de dünya ve âhiret bakımından kapsamlı olmasıdır. Bu dünya ile ilgili olarak, bu kapsamlılık hem bireyin hem de toplumun farklı unsurlarını içerir. Bu [ toplum pahasına bireye veya bir sonraki pahasına bu dünyaya odaklanan ] tek boyutlu bir sistem değildir. Bu temelde, istenirse, bu ayrımların bir listesini yapabilir ve İslam'ın nasıl bir sistem olduğuna dair bütünsel bir görüntü sunabilirler.

İslam Kolaylık Dinidir; Zorlaştırmayın!

    Bu önemli ayrımlardan biri, bu dinin basit, kolay anlaşılır bir din olmasıdır. Bu hantal veya zor bir din değildir. Kim bu dini kabul ederse ve onun emirlerine uymak isterse, yaşamının bunaltıcı veya kısıtlayıcı olduğunu görmez.

    Dine karşı yöneltilen mevcut endişelerden biri de tam olarak şudur, tüm dinlerin bize sunduğu ve yaptığı şey, omuzlarımıza acı ve sefaletten başka bir şey getirmeyen dayanılmaz bir ağır yük bindirmesidir ve bunu yaparken, hayat caydırıcı olur ve insan ilerlemesi bodur olur. . Bu durumda dini kabul etmek zor olacak ve dini kabul etmeyenlerin hayatı çok daha kolay ve sorunsuz olacaktır. Ancak, durum gerçekten böyle mi?

    Dinde bulabildiğimiz iddia ve ben bu iddiayı kendi düşünceme ve anlayışıma değil, dinin kendisine mal ediyorum, Allah'ın bizzat kendisi şöyle buyurmaktadır:  "Dinde size hiçbir zorluk çıkarmamıştır". Bu, Allah'ın Kuran metninde bize resmi olarak sunduğu bir beyandır; ki sana hiçbir zorluk yüklenmemiştir. Zorluk dinde bulunmaz.

    Allah Kuran'da zaman zaman olumlu ifadelerde bulunurken, bu örnekte olumsuz bir ifade kullanılmıştır. Bu iddia, Bakara Suresi'ndeki " Kim hasta olursa veya yolculukta olursa, başka günlerin sayısıdır." âyeti gibi müspet olarak da yapılmıştır .

    Burada Allah, hasta olanın oruç farzını kaldırmaktadır. Şu soruyu sorabilsek de, oruç tutmak isteniyorsa sorun ne? Allah hasta ve oruçlusun, şimdi mükâfatın arttı dese ne sorun var ki? Hoşgörülü olun ve ekstra ödüllendirileceksiniz.

    Benzer şekilde, seyahat eden bir kişi için ( ki bu kesinlikle oruç tutmayı, oruç tutmamasına göre daha da zorlaştırır ), ya yolcuya oruç tutması söylense [ ve bunun yerine fazladan ödül alsa ] ne olur? Burada Allah kesin olarak hayır der ve  “Allah sizin için kolaylık ister, zorluk istemez” ayetini getirir .

    Dinin [ temel ] ilkesi şudur ki, bir hüküm, bir kimseyi sıkıntıya ve sıkıntıya soktuğunda, tıpkı hasta olanın oruç tutması gibi, Allah onlardan farzı kaldırmış ve onun yerine, kolaylığı ve rahatlığı tercih etmiştir. Ayetten de anlaşılacağı gibi, Allah, bizim zorluk çekmememiz için böyle yapmıştır.

    Burada bahsedilen 'kolaylık' ve 'zorluk'un incelenebilecekleri iki ayrı alanı olduğu belirtilmelidir. Birincisi, bireyin veya toplumsal durumun veya örneğin tedavisi zor bir hastalık gibi ontolojik konulardır ( tekvîn ). Bu gibi konularda Allah hiçbir zorluğu ortadan kaldırmamıştır ve insan bundan dolayı mutlaka bir çeşit zorluk ve kolaylık ile karşılaşacaktır.

    İkinci yargı yetkisi, yasama alanıdır ( teşri' ) ve Allah'ın kolaylık istediğini ve zorluk istemediğini söylediğinde, ayetin atıfta bulunduğu bu alan budur. Hukukun mevzuatında zor ve meşakkatli şeyler yazılmamış. Bu [ anlayış ] Kuran'da mevcuttur ve hiçbir şüpheden uzaktır.

    Peygamber'in ( s.a.v ) kendisinin bu konuda çok iyi bilinen bir hadisi vardır ve şöyle demiştir: “ Ben, bağışlayıcı ve kolay bir şeriat ile gönderildim ”  , ancak bu gelenek bu gelenekle kabul edilemez, güvenilir birincil kaynaklarda bulunabilir. Bununla birlikte, Şeyh Kuleynî, çok benzer bir üslûp farkı olan ve “…Ben bağışlayıcı ve kolay bir yol ( hanîfe ) ile gönderildim” diyen çok benzer bir hadis kaydetmiştir.

    Bu gelenekte temel iki kelime olan “bağışlayıcı” ve “kolay” burada kullanılmış ve Sünnî kitaplarda da nakledilmiştir .

    Suhūlat  kelimesi  kolaylık, zıt anlamlısı ise  zorluk anlamına gelen su'ūbattır . Diğer kelime  semāhat  , affetmek veya gözden kaçırmak demektir. Bir insanı  semāhat olarak tanımlayabilirsiniz , yani o affedicidir, yaygara koparmadan her şeyi akışına bırakandır, kendi hakkından vazgeçer.

    Bu örnekte, bir kişinin eylemlerine atfedildiğinde kelimenin anlamının bu olduğu açıktır. Ancak din bağlamında dinin bu  semâhata  sahip olduğu nasıl söylenebilir? sahip olduğu nasıl söylenebilir ve bu ne anlama gelir? Bu demektir ki, kişi dini bir hükme göre hareket edemezse, çünkü bunu yapmak dayanılmaz bir zorluk düzeyine yol açacaktır, din böyle bir zorunluluktan vazgeçecektir.

    Din geri adım atıyor ve artık istemediğini söylüyor. Tıpkı oruç örneğinde olduğu gibi, bir yük olduğu zaman din, bu yükümlülüğü sizden bırakıyorum diyor. Samāhat ile kastedilen  budur ve bu metnin kendisinde bulunabilir.

    Kolaylık ( suhûlat ) bizzat yasamanın içinde yer alırken,  semâhat  , belirli durumlarda, onu hükme göre hareket edemez hale getiren bir tür zorluk yaşayan bireyin kendisiyle ilgili olarak ortaya çıkar. X kişisinin karşılaştığı zorluk, Y kişisi için bir zorluk olmayabilir vb. İstisnalar ve anormallikler ne olacak?

    Genel hukuk sistemlerinde kanunlar genel bir esasa göre düzenlenir ve bu nedenle herkesi kapsar ve kuralda herhangi bir istisna oluşturmaz. Böyle bir sistemde insanlar zorluk çekseler bile kurallara uymak zorunda kalmaktan başka çareleri kalmaz. Halbuki din böyle değildir. Din diyor ki, hepsi kanuna göre hareket edebilecek 1000 kişiniz varsa, buna rağmen bunu yapmaya zorlanan 1 kişi varsa, din gelir ve o 1 kişiden yükümlülüğü kaldırır [ ve kalan insanlar devam ettirir. ]. Dinin böyle bir insandan beklentisi yoktur ve böyle bir sistemde birey toplum lehine ihmal veya yok sayılmaz.

    Ortak hukuk sistemlerinde bu mümkün değildir, yasaların istisnasız tüm toplum için yasalaşması hayati önem taşır. Her bireye göre kanun vermek mümkün değildir, yoksa herkes istisna olduğunu [ hukuka göre hareket etmekten çıkmak ] iddia ederdi. Ancak bunda dinle hiçbir ilgisi yoktur, eğer kendinizi Rabbiniz ile aranızda bir istisna olarak görüyorsanız. Oruç tutamaz mısın? İyi, yapma. Ayakta namaz kılamaz misin? İyi, otur. Oturarak namaz kılamaz mısın? Güzel, uzanırken namaz kıl. Dini yükümlülükler semāhat  ( bağışlama ) ile  yasalaştırılır.

    Şimdi sorun şu ki, aslında kolaylık ve mağfiretten ayırt edilemeyen bu din, bize ulaştığında son derece kısıtlayıcı ve hantal bulduk. O halde ikisinden hangisini kabul etmeliyiz? Dinin kendisinin kolaylığa dayandığı iddiası mı yoksa çevremizde gördüğümüz dinin zorlukla birleştiği gerçeği mi?

    Çevremizdeki, dini benimsemekle hayatımızın çok daha zor hale geldiği gerçeğini inkar edemeyiz. Politika veya uluslararası ilişkiler unsurlarından bahsetmiyorum, kendi özel hayatlarımızdan bahsediyorum. Dinin, İslam'ın dediği gibi kolay olması gerektiğini kabul edersek, dini uygulama şeklimizin yanlış olduğunu kabul etmeliyiz.

    Bu [ işleri zorlaştırma ] hatası nereden geliyor? Alimlerimiz dini kolaylıklardan biri olarak tanıtmadılar mı? Bu zorluk, onların açıklamaları ve fermanları ( fetvâ ) ile dinimize mi girdi? Doğrudan İslam'a ulaşmamız mümkün değil, bunun için alimlerin yorumlarına ve görüşlerine başvurmamız gerekiyor. Zor bir dini yayanlar onlar mıydı? Yoksa hayır, bu zorluk bizim kendi yaptığımızın ürünü mü? Yoksa bunu zorlaştıran dini hükümet miydi? Veya bunların hepsinin bir kombinasyonu ( diğer bazı faktörlerle birlikte )?

    Ne olursa olsun, toplumumuzda dindar olmaya hiç meyilli olmayan bir insan dalgasıyla karşı karşıyayız. Bu dalganın kaç kişi olduğu konusuna gelince, herhangi bir rakam verecek durumda değilim, bunu bu alanda uzman olan sosyologlar ve psikologlar yapsa daha iyi olur.

    Ne yazık ki bu konu pek ciddiye alınmıyor ve bazen tam tersini düşünüyoruz ki, insanlar zora düşerse ve kanuna uymaya mecbur bırakılırsa dindarlık artar ve güçlenir. Bununla birlikte, bu tür eylemler ters etki yapar ve insanlar arasındaki dindarlık duyguları yalnızca [ kuvvet ve zorlama kullanılarak ] zayıflar. Bu, el-Kâfi'de kaydedilen dikkate değer bir hadiste şöyle buyuran İmam Bâkır'dandır: "Bu din güçlüdür ( metîn ), öyleyse ona yumuşaklıkla girin..."

    İmam Sâdık'ın akıl ordularını ve cahiliye ordularını saydığı meşhur hadisinde, hoşgörü ve hoşgörü ordularının aklın askerleri olduklarından bahsedilir. İmam Humeyni bu geleneğin tefsirinde dini rehberliğin hoşgörü ile yapılması gerektiğini ve eğer birisi dini katı ve sert yöntemlerle yaymaya çalışırsa bunun ters tepeceğini söyler.  Başka bir yerde, bazen bir kişinin yanlış bir eylemi kınamak istediğini, ancak bunu sert bir şekilde yaptığını ve bunun yalnızca o kişinin inatçı hale gelmesine ve eylemi tekrar etmesine yol açtığından bahseder.

    Bazen kötülüğü yasaklamaya kalkışan kişi bunu o kadar sert yapar ki, azarladığı kişi sonunda kafir olur! Bu yapılmamış olsaydı, kişi olduğu gibi kalacaktı, zaman zaman pişmanlık yaşayan ve eylemi kamudan ziyade özel olarak yapan biri. Ancak yapılan sert kınama ve kınama nedeniyle, kişi her şeyden elini yıkamaya karar verdi.

    İmam Bâkır geleneğine geri dönerek, çok açık bir şekilde dine hoşgörü ve merhametle girdiğini belirtir. Sonra bir örnek veriyor: Bir hayvanla yolculuğa çıkmak istediğinizi ve bu hayvanın üzerine çok ağır bir yük bindirdiğinizi hayal edin. Bu hayvanın taşıyabileceği kadar belirli bir kapasitesi vardır, hayvanın üzerine kapasitesinden daha fazla yük binerse, çökmesi an meselesidir ve gideceğiniz yere varamazsınız. Yük ne kadar ağır olursa, hayvan için o kadar iyi olur ve o kadar çok alır ya da daha hızlı hareket eder diye düşünmüyorsunuz, bunu yapmak sizin yararınıza olmaz ve mantık dışı olur. Senin için bir kayıp olurdu. Ancak cahil bir insan bu şekilde davranır ve hayvanın taşıyamayacağı kadar ağır bir yük koyar, ne yük gideceği yere ulaşır ne de kişi!

    Aynı şekilde, hayvanın da kendi kapasitesi ve sınırları olduğu gibi, insanların da [ onlarla uğraşırken ] kapasitesi göz önünde bulundurulmalıdır. İnsanların kapasiteleri farklı mıdır, değil midir? Tüm insanlar etik, mükemmellik ve maneviyat açısından tek bir kapasiteye sahip midir? Yoksa insanların hepsi farklı kapasite seviyelerinde mi yaratıldı?

    İmam hadisi devam ettirmek için şöyle buyurmaktadır: "İnsanları Allah'a ibadet etmeye zorlamayın, [ çünkü böyle yaparsanız ] hiçbir yerde ve bineğin kendisinden hiçbir şey kalmayacak sonları [ yükten dolayı ] biniciyi almayacak şımarık bir binek gibi olurlar ”.

    Hoşgörünün, şefkatin, insanların belirli doğalarına ve kapasitelerine dikkat etmenin önemi [ hepsi son derece önemlidir ], özellikle zamanımızda. Önceki nesillerde insanlar arasındaki bu farklılıklar ve çeşitlilikler bizimki kadar büyük değildi. Bu, bilgiye erişimimizin artmasının bir sonucu, önceki zamanlarda böyle değildi, bilgileri sınırlıydı ve yerel ortamları da öyleydi.

    Geçmişte insanların yetiştirilme tarzı tek tipti, katı bir şekilde besleniyorlardı, istekleri, fikirleri, ilişkileri vb. çok basitti, o dönemde herkese tek bir reçete yazmak mümkündü [ tek beden tüm modaya uyar ]. Şimdi hayal edin, böyle bir ortamda bile İmam Bâkır, insanların kapasitelerini ve çeşitlerini görmezden gelmenin mümkün olmadığını söylüyor!

    Şimdi bu farklılıkların ve farklılıkların bin kat daha fazla olduğu bir zamandayız, insanlara hepsi aynıymış gibi davranmak mümkün mü?  Bilgiler, eğilimler, ilgiler, kişilikler hepsi değişkendir ve bu nesilde bir insana taşıyamayacağı bir yük verirseniz, yükü atar ve kaçar.

    Biz bunu yaşadık ve gördük, mesela çizgi filmlerde büyük bir yükü iple çeken bir insanı gösteriyorlar ve kişi yükü hareket ettirmeye başlayınca gerginlik başlıyor ve çok geçmeden ipin kendisi kopuyor. Bazen, yükü taşıyamayan birkaç kişi olduğu için, yükü azaltmak yerine ipi sıkacağımızı veya biraz çekmesine yardım edeceğimizi, bu çekme eyleminin farkında olmadan düşünürüz. ters istenmeyen etkiye neden olur. Kişi yükü çekmemekle kalmayacak, çekebileceği miktar bile bırakılacak ve kişi uzaklaşacaktır.

    İmamın bize anlatmak istediği budur. Yaptığımız hatalardan biri de sürekli dinde bir şeyleri çoğaltmaya ve dinin yükünü artırmaya çalışmaktır. Bunun yanı sıra kimileri yanılgıya düşerek bu zorluğun dinin kendisinden kaynaklandığını [ dinin bizden istediği de bu ] zannederler. Gerçekte bu zorluğun dinle hiçbir bağlantısı yoktur.

    Peygamber'in "Ben bağışlayıcı ve kolay bir yol ( hanife ) ile gönderildim" dediği orijinal hadis'nin arkasında bir hikaye var, Uthmān ibn Madh'ūn adında bir kişiyle ilgili.

    Peygamber'in Medine'deki hayatı boyunca aşırı bir zühd akımı gelişmiş, insanlar kendilerini tamamen ibadete vermişler, gündüzleri oruç tutup, geceleri namaz kılmışlar, hatta hanımlarından bile çekinmişlerdir. Osman'ın aşırı bir zühd haline gelen hanımı, Peygamber'e ( s.a.v. ) yaklaşarak onun durumundan şikâyet etti. Osman aileyi ne gündüz ne de gece görmedi. Bu nasıl bir hayat [ şikayet etti ]?

    Bu hayret verici bir hadistir ve ilginç olan şu ki, hanım, Peygamber'e ( s.a.v ) kocasının gündüzleri oruç tuttuğunu ve geceleri namaz kıldığını şikayet ettiğinde, Peygamber'in sevineceğini düşünürdünüz, değil mi? Günün sonunda, o sadece namaz kılıyor, ki bu hepimizin takdire şayan bir şey olduğunu anladığımız şeydir. Peygamber, Osman'ı mescide götürmeli ve herkese tanıtmalıydı, o ne güzel bir insandır, böyle ihlaslı ve takvalı bir ibadette herkes onu örnek almalıydı. Osman, 'dindar olmanın' ne anlama geldiğinin mükemmel bir örneği olarak sunulmalıydı.

    Hiç de değil, rivayete göre Peygamber, karısının söylediklerini duyar duymaz, "öfkeli" bir halde Osman'ı bulmak için yola çıktı. Ne kadar olağanüstü! Peygamber kızıyor. Baskı mı oldu? Birinin parası mı alındı? Mülkiyet gasp edildi mi? Hayır. Gelenek, Peygamber'in o kadar çabuk ve aceleyle ayrıldığını, sandaletlerini giymeye bile vakti olmadığını söylüyor! Peygamber öyle aceleyle gitti ki, sanki yangın alarmı çalmıştı!

    Rasûlullah ( s.a.v. ) Osman'a ulaştı ve onu namaz kılarken buldu. Osman, Peygamber'in geldiğini anlayınca namazını bitirdi ve Peygamberimiz şöyle dedi: "Ey Osman, ben Allah tarafından aşırı zühd ( ruhbâniyye ) yaymak için gönderilmedim, aksine ben kolay ve bağışlayan bir yol ile gönderildim.". Dua edin ve oruç tutun ama bunun yanında kadınlarınıza da sık sık gidin, hayatınızı yaşayın, işe gidin.

    Peygamber daha sonra Osman'a ( ra ) uygulamasını takip etmesini söyledi. Peygamber kendi uygulamasını kıstas olarak vermiş, ihtiyatlı davranmış, Allah korusun, toplumda tek bir kişinin dahi bunu ihlal etmediğini, böyle yaparak dini kargaşa ve kargaşaya sürüklediğini söylemiştir. Allah, böyle bir insanı, eylemleriyle kolaylık ve bağışlamanın temel özelliklerini çiğnemesin. Peygamber'in bu sapmayı düzeltmekten başka çaresi yoktu ve bu yüzden çok öfkelendi.

    Osman'ı gören biri bunun iyi bir şey olduğunu düşünmüş olabilir, hadi biz de yapalım. Ve birkaç kişi bunu yaptıktan sonra toplumda düzeltilmesi imkansız bir dalga ve hareket başlayacaktı. Peygamber'in yolundan gitmek ve sapmaları ortadan kaldırmak din âliminin sorumluluğundadır. Alimler Peygamberlerin varisleridir, toplumda ufak bir sapma varsa, âlimlerin sesini duyurması ve böyle bir uygulamanın dinle alakası olmadığını insanlara anlatması gerekir.

    Ne yazık ki, bu alandaki yaklaşımımız tatmin edici olmaktan uzaktır. Her gün, hiçbir temeli veya ilgisi olmayan şeylerle dini arttırmanın yollarını arıyoruz. Dindarlığın yükü durmadan ekleniyor. Dinin yasaklanmış alanları, diğer zorunlu alanları ve bunların arasında diğer üç kategori vardır. Bu emirlerin her biri hak ettiği yere konulmalı, eğer bir şey farz ise bu şekilde ilan edilmeli, eğer bir şeye caiz ise, o zaman insanlara bunu yapmada serbestliği olduğu söylenmelidir.

    Biri merhum Ağa Rafsanjani'ye toplum için sahip olduğunuz bu fikirleri sorduğunda, bunları nereden buldunuz? İmam Humeyni'nin derslerine devam ederken, bir derste hayatımın geri kalanında beni etkileyen ve hayatımı sonsuza dek değiştiren bir gelenekten bahsettiğini söyledi. İlginç bir şekilde, bu geleneğin kendisini nasıl etkilediğine dair benzer düşünceleri ifade eden Shahīd Mutahhari'nin çalışmasında da benzer bir tanım buldum. Gelenek, “Allah, insanların helâl kıldığı şeylerle amel etmelerini, farz kıldığı şeylerle amel etmelerini sever” şeklindedir.

    Allah, kulların itaat etmelerini ve emrine uymalarını dilediği gibi, helâl  olan şeylerde de insanların serbest bırakılmasını diler. Allah'ın insanlara özgür ve açık bıraktığı alanlarda, insanları diledikleri gibi hareket etmeye bırakın, insanları bu özgürlükten alıkoymayın. Yaptıkları tam da bu şey, Tanrı'nın sevgilisidir! Bu yüzden [ Rafsanjānis ] anılarında “filan günde yüzdüm”, “filan günde boş zaman geçirmek için seyahate çıktım” yazdığını göreceksiniz, bunu yapan başkaları da var ama bunu gizlice yapıyorlar, insanların ne diyebileceğinden endişe ediyorlar.

    Tesettür örneğini ele alalım, başörtüsü türümüzün “İslami” olduğunu mu düşünüyoruz? Hiç de bile. Başörtüsü Kur'an'da tarif edilme şekli, bir takım şartlar ve uyarılarla birlikte gelir. İşte menopoza girmiş hanımlar için âyet-i kerimede,  "Evlenme ümidi kalmamış ihtiyar kadınlara, süslerini göstermeden elbiselerini çıkarmalarında bir sakınca yoktur" denilmektedir.

    Bizim toplumumuzda ise tam tersi, gençken tesettür zar zor görülüyor ama yaşlandıkça tesettür seviyesi artıyor. Ya da gayrimüslim kadınlar örneğinde. Başörtüsü takmaları din tarafından zorunlu mu? Hiç de bile. İsterlerse yapabilirler, aksi takdirde zorunluluk yoktur. Elbette kışkırtıcı giyinmemeleri gerekiyor ama bunun dışında kendilerine özel bir “tesettür” şartı da yok. Ancak havalimanına girdiklerinde [ dinde gayrimüslimler için böyle bir şart öngörülmemiş olsa bile ] başörtüsü takmaları gerekiyor.

    Peygamber ( s.a.v ) Medine'de hiçbir zaman Yahudiler ve Hıristiyanlar ile bu şekilde hareket etmemiştir. Bu meseleyi bir hukukçuya götürecek olsanız, bunların hiçbiri kendilerine farz olduğu fermanını iletmezler. Bunlar verilen uyarılardır.

    Yanlışlıkla Allah'ın dininin sınırlarını genişletiyor ve dinin yükünü eziyoruz. Dinin bu yükünün sonucu, İmam Bâkır'ın ( ra ) da belirttiği gibi, hedefe ulaşılamamasıdır. Her şey terk edilecek. Ayrıca bizim için işleri daha karmaşık ve zorlaştıran şeylerden biri de gereksiz sorular sormaktır.

   Sorduğumuz bu soruların çoğu [ bizi zorluğa sürüklediği için ] yasalara aykırıdır. Biri araya girip tedbir almak istiyorum diyebilir, peki, İmam Musa el-Kāzhim'den ( ra ) gelen bu hadise bir bakın, kendisine bir hayvan derisiyle namaz kılabilir mi diye soran bir kişiye şöyle diyor; çarşıdan “evet [ içinde namaz kılın ], üzerinizde mesâle  yok [ yani sorulacak bir şey yok ]” diye satın aldığını söyledi.

    Bu kişinin ne tür bir hayvan olduğunu,  şeriata  göre kesilip kesilmediğini , bir Müslüman'dan satın alınıp alınmadığını öğrenmesi gerektiğini düşünürdünüz. Bazen  sormak benim için vacip  değil , ama kullanmamın uygun olup olmadığına dair bir tür güvence ( itmi'nān ) almak istiyorum diye düşünebilirsiniz. Bu tür bir akıl yürütme tehlikelidir ve bu duyguları bir kenara bırakmalıyız, neden? Çünkü hayatınız için bir baş ağrısı ve sıkıntı olacak.

    İmam devam eder ve soruyu soran kişiye sert ve açıklayıcı bir uyarıda bulunur ve “Hariciler [ dini ] cehaletlerinden dolayı çok zor duruma sokarlar, din bundan daha geniştir!”. Hariciler nasıl bu hale geldiler? İşleri dayanılmaz bir şekilde zorlaştırma alışkanlıklarından dolayıydı, din bundan çok daha geniş ve kolaycılıktır!

    Din, hangi alanlarda soru sormamız gerektiğini ve hangi alanlardan kaçınmamız gerektiğini açıkça ortaya koymuştur. Bunun sonunda ya başkalarının hayatlarına müdahale eden biri olacaksın ya da şüphelerle ( vesvese ) dolu olacaksın. Büyük alimlerden Şeyh Bahai'nin babası, Safevi hükümdarı Şah Tahmāsb için Aqdal-Hüseynî . Bu kitapta bu gelenekten bahseder ve gereksiz soruların ne kadar tehlikeli olabileceğine dair yorumlar yapar.

    Çeşitli sebepler ve sebeplerle geniş ve kolay olan bu din, bir zorluk dini haline gelir. Bazen gereksiz sorulardan, bazen de gerekli olmayan önlemden kaynaklanır. Bir insan ne kadar önlem alabilir? Tedbir alan kişi veya hukukçu kendisi olabilir. Meşru ve gayrimeşru paraya karışan servet gibi dinin kendisinin tedbiri emrettiği yerlerde, kişinin tedbir alması gerekir. Bununla birlikte, birçok önlem vakası, gerçekte, insanlar için sorunları arttırmaktan başka bir şey yapmaz. Tanrı bu önlemi en başta istemedi.

    Nehcü'l-Belağa'da, ihtiyat gereği olmayan ihtiyat fikrine değinen İmam'ın şöyle buyurduğu bir söz vardır: "Allah, üzerinize terk etmemeniz gereken bazı yükümlülükler nakleder, sakınmamanız gereken sınırlar koymuştur. Çiğnedi ve ihlal etmemeniz gereken bazı şeylerden sizi yasakladı. O, bazı konularda susmuştur, fakat unutarak onları terk etmemiştir, sakın bunlarla kendini üzme.”

    Allah bu hükümleri vermeyi unutmadı! Allah bazı alanlarda bize açık ve kesin hükümler vermeyi dilemiş, bazı alanlarda ise susmuş ve insanı hür bırakmıştır. İmam açıkça diyor ki, Allah'ın sizi serbest bıraktığı alanda kendinizi zora ve yüke sokmayın. Bu alanda rahat olun ve Allah'ın istediği gibi yapın. Allah'ın sustuğu bu yerleri, insana bir nevi ilâhî hürriyet bahşedilen bu yerleri değiştirip insanlar için kısıtlayan âlim ne kadar zavallıdır?

    Fıkıhımızda  uyuşturucu, put, alkol gibi harama  alet olan şeyler var  , onu bir kenara bırakalım [ çünkü bahsetmek istediğim bu değil ]. Başka şeyler de vardır ki, kullandığımız ve uğraştığımız şeylerin çoğu, hem  harama hem  de helale alettir ve  kullanılmasının hükmü, onu kullananın niyetine bağlıdır. İyi olan şekillerde kullanılabilirler ve kötü olan şekillerde kullanılabilirler.

    Şimdi yaygın olan pek çok farklı şey, toplumumuza ilk girdiklerinde, birçok dindar insanın buna itiraz ettiğini ve protesto ettiğini görüyorsunuz. Her seferinde. Durum o kadar kötüye gitti ki, biz memlekette demiryolu yapmak istediğimizde, zamanın önde gelen alimlerinden Molla Ali Kunî, bunun Batı kültürünü yaymak için bir komplo olduğu gerekçesiyle reddetti. Ve o ölene kadar durum böyleydi.

    Bütün bunların sonucu nedir? Önlem mi? Yasak olan şeylerin sayısını artırmaktan mı? Ne yazık ki, bilim adamlarımız yeni teknolojik ekipmanı kullanmamıza ancak dünyanın geri kalanı ilerleyip bizi durgunluğa terk ettikten sonra izin veriyor. [ Niyetleri samimi ] insanların dini ve ahlaki güvenliğinden endişe duyuyoruz, tedbir alıyoruz, yeni teknolojiyi yasaklıyoruz - ama tüm bunlar insanların üzerindeki yükü artırıyor. O zaman ne olacak? İnsanlar dinin zorluktan başka sunabileceği bir şey olmadığını düşünüyor.

    Buna doğrudan bir çözüm sunamıyorum. Bir din öğrencisi olarak ben ancak gelip düşüncelerimi sunabilirim ve din adına yaptığımızın gerçekte dinle hiçbir ilgisi olmadığını tartışmaya teşvik edebilirim. Yapabileceğimiz en kesin şey, dinin bize bir ilke çerçevesi sağladığını ve hayatımızı ona göre yaşamaya çalışmamız gerektiğini söylemektir.

    Allah Kuran'da bize tam olarak bunu söylüyor, dinde zorluk yoktur diyor. Ve yaşadığımız her zorluk ve zorluk ( ki bu benim tahmin ettiğim bir şey değil, karşı karşıya olduğumuz bir gerçektir ) Peygamber'in yaptığı gibi ortadan kaldırılmalıdır:  “ Onları yüklerinden ve prangalarından kurtarır. üzerlerindeydi” .

    Peygamber, insanların ellerindeki ve ayaklarındaki prangaları çıkarmaya geldi. Hatta Allah şöyle dua etmeyi emretmiştir:  "Rabbimiz, bizden öncekilere yüklediğin gibi bize de yük yükleme. Rabbimiz, bize gücümüzün yetmediği şeyleri yükleme!” .

    Sonuç olarak, İslam'ın kendi metninde bulunabilecek bir [ kolaylık ] fikri ve bugün Müslümanların durumunda görebildiğimiz başka bir [ orluk ] fikri vardır ve bunlar bu ikisi arasında bir boşluk vardır.. Allah din metninde dinin kolay olduğunu açıkça bildirmiştir ve eğer dini dünyaya başarılı olacak şekilde tanıtmak istiyorsak, yeniden odaklanmalı ve kolaylığını göstermeliyiz.

    Peygamber, arkadaşı Ma'adh'ı Yemen'e gönderdiğinde ona çok basit bir talimat verdi: “ [ Dini ] kolaylaştır, [ onu ] zorlaştırma ”.  Peygamber ona, oraya gittiğinde insanları şefkat ve merhametle cezbetmeni, Allah'ın sana sert davranmanı ve insanların senden ayrılmasını yasakladığını söylüyordu.

    Bu temelde, bir insanın saygın bir hayat sürmesi ve yine de dindarlığı zorluk çekmeden tatması mümkündür. Dünyaya vermemiz gereken mesaj, bu dünyanın tadını çıkarırken dindar olmanın mümkün olduğu mesajıdır - ve eğer bunu yapabilirsek, o zaman bu İslam ve toplumumuz için büyük bir başarı olacaktır.